De Vereniging van Kretenzers in België werd opgericht in 1981, het is dus nog een vrij jonge Griekse vereniging. Na een tijdje van stilte organiseren zij nu alweer een aantal jaren na elkaar met succes een Kretenzische dansavond, telkens met een orkest dat speciaal uit Kreta overkomt.

Het succes is zo groot dat ze dit jaar zelfs twee keer met een Kretenzische avond uitpakken. Als ook dat meevalt wordt het waarschijnlijk een vast patroon: een feest in het voorjaar en eentje in het najaar. Daarmee volgen ze dan het voorbeeld van de meeste andere Griekse verenigingen in Brussel.

De eerste dansavond van het jaar ging door in mei en voor het orkest waren alweer kosten noch moeite gespaard. De muzikanten waren dan ook van hoog niveau, het beluisteren meer dan waard. Ze brachten een gevarieerd programma van Kretenzische muziek en zang. In feite was het een volwaardig concert, maar dan eentje met een grote en druk bezochte dansvloer. In wezen is dat ook de natuurlijke omgeving van dergelijke muziek. In een concertzaal voelt die zich toch altijd een beetje als een vis op het droge. Ook al is de akoestiek daar dan misschien wat beter, ze komt toch pas volledig tot haar recht als "gebrauchsmusik", met het doel de aanwezigen een geslaagde avond te bezorgen.

Voor dit feest doet de Vereniging een beroep op Nikos Gounakis en zijn ensemble . Over hen leest u elders op deze pagina meer. Uiteraard mag u ook deze keer weer rekenen op een levendig Kretenzisch feest met live-muziek en zang, waarop volop gedanst zal kunnen worden.

Van dansen gesproken: sinds kort heeft de Kretenzische Vereniging ook een - letterlijk en figuurlijk - jonge dansgroep. Ook die houden niet van half werk: ze hebben al meteen traditionele kostuums laten aanrukken uit de streek van Sfakia en ze dansen op live-muziek. En van de allerjongste tot de jongste, gemotiveerd zijn ze allemaal. Vorige keer in mei onderbrak het orkest heel even de voorstelling om het publiek erop te wijzen dat ze zopas twee dansen hadden gezien die zelfs op Kreta zo goed als vergeten zijn.

De groep C:Real kunnen we het beste onderbrengen bij het genre pop-rock , ook al is bij hen de grens met de laiká af en toe aan de dunne kant. Ze nemen een aparte plaats in op de Griekse pop-rock scène omdat ze hun eigen nummers schrijven, terwijl de meeste andere bands vooral buitenlandse nummers brengen. Dat maakt ook dat C:Real een eigen, herkenbare stijl heeft.

De groep werd opgericht door Takis Damaschis , die behalve muzikant ook componist, tekstschrijver en producer is. Damaschis werd in Athene geboren in 1962, maar studeerde van 1980 tot 1994 in Amerika: eerst scheikundig ingenieur in New York en daarna muziektechnologie in Chicago. Terug in Griekenland begon hij nummers te schrijven voor anderen en die activiteit bracht hij onder in een "project", waarvoor hij de naam C:Real bedacht. Er zou totaal geen betekenis achter zitten, het was zomaar iets dat hem te binnen schoot en hij vond dat het goed klonk. Een "juiste" schrijfwijze is er al evenmin, dus C:REAL is even goed en c:real mag ook.

Het "project" werd een "groep" toen er een andere Takis bijkwam: Takis Retsinás. Samen brachten ze een aantal albums op de markt, met allemaal Engelstalige nummers. Ze scoorden een paar hits die dagelijks (of nachtelijks) in elke zichzelf respecterende Atheense discotheek gedraaid werden. Het was alleen jammer dat bijna niemand wist dat het nummers van een Griekse groep waren, laat staan dat ze er een naam konden opplakken.

Een van de weinigen die het wel wisten was een jonge zangeres, Irini Douka . Ze had een demo gemaakt en ging daarmee de platenmaatschappijen langs, zonder veel succes. Er was wel belangstelling maar ze probeerden haar allerlei andere richtingen uit te duwen dan ze eigenlijk wilde. Toevallig kwam ze in contact met de beide Takissen en die stelden haar voor om bij C:Real te komen. Ze hapte vrijwel meteen toe. Dat was in 2002.

Vanaf toen bracht C:Real voornamelijk Griekse nummers uit. Op die manier kon niemand nog denken dat die uit het buitenland kwamen. Ook met de naamsbekendheid ging het de goede kant op. Misschien kwam dat door het uiterlijk van Irini (ze is ooit nog fotomodel geweest), of door haar zangkwaliteiten, maar misschien ook omdat ze voor een nieuw elan zorgde. Ze is immers niet alleen maar een zangeresje dat ingehuurd wordt voor optredens, ze is integendeel een volwaardig lid van de groep en beslist mee wat ze wel of niet doen. Ze schrijft zelf trouwens ook nummers. De onvermijdelijke roddelbladen zeggen dat ze sinds enkele jaren een vaste verhouding heeft met Takis Damaschis, en als dat klopt zouden het de eersten niet zijn bij wie de vlinders in de buik aanleiding geven tot allerlei lyrische uitingen. Wat er ook van zij, met Irini bij aan boord scoorde de groep verschillende successen en we mogen gerust van een doorbraak spreken.

C:Real is intussen een van de populairste Griekse popbands in Griekenland en Cyprus geworden en in beide landen sleepten ze allerlei prestigieuze prijzen in de wacht. In 2004 traden ze op aan de zijde van rocklegende Vasilis Papakonstantinou en in 2007 stonden ze samen op het podium met Michalis Chatziyannis . En om nog een paar namen te noemen die ook hier misschien een belletje doen rinkelen: op hun eerste album 'Realtime' dat verscheen in 1997, zingt Elli Kokkinou drie nummers, en Damaschis schreef ook liederen voor bijvoorbeeld Irini Merkouri.

Toch is alles nog niet perfect. Enkele jaren geleden waren ze nogal laat vertrokken naar een optreden en ze werden tegengehouden door een agent. De man haalde enthousiast zijn boekje boven: overdreven snelheid en ze hadden bovendien hun gordel niet om. Ze probeerden het uit te leggen maar hij kende C:Real niet en dacht dat ze hem in de maling namen. Pas toen ze hun succesnummer "Tha Perimeno" inzetten (de hit van het jaar in 2004) ging hem een licht op. Ze mochten doorrijden maar eerst moesten ze hem wel elk een handtekening geven.

Omstreeks de laatste jaarwisseling vond C:Real onderdak bij Heaven Music, een onafhankelijk platenlabel dat een onderdeel is van de Antenna group, waartoe behalve Griekenlands grootste commerciële tv-zender ANT1 ook een aantal radiostations, een uitgeverij van life-style magazines en een drukkerij behoren. Maar dat niet alleen: u kan bij bedrijven van de groep terecht om kunsten te studeren of om bloemen naar uw liefste te laten sturen, en ook een kredietkaart, een Internet- of een telefoonaansluiting kunnen ze u bezorgen. Ze zijn ook in het buitenland actief: ze zenden uit op Cyprus en in Bulgarije en via de satelliet zijn ze over de hele wereld te ontvangen. Die mediagroep is dan weer een onderdeel van het "imperium" van Minos Kyriakou. Deze man is een soort kruising tussen Rupert Murdoch en Aristotelis Onassis: hij maakte zijn fortuin met tankschepen en breidde later zijn activiteiten uit naar de luchtvaart en de elektronica, en vandaar naar de media. Hij is goede maatjes met de groten der aarde en als hij dat wil mag hij een hele rits eretekens op zijn smoking spelden. Tussendoor is hij ook nog voorzitter van het Grieks Olympisch Comité en hij spreekt zeven talen (maar geen Chinees).

Het is voorlopig nog even afwachten of C:Real, met de steun van Heaven Music en alles wat daarachter zit, nu ook records zal verpulveren en goud behalen. Ze zijn alvast goed op weg: van mei tot september gingen ze op marathontour doorheen heel Griekenland. Die tour is bedoeld ter promotie van hun eerste album bij Heaven Music (en het zesde album van C:Real). Dat verscheen in maart. De titel is 'Invain' (ινβάιν), en er staan tien nummers op, waarvan zeven in het Grieks en drie in het Engels. Het is niet bepaald te verwachten dat dit alles zal doodgezwegen worden door de media van de Antenna groep, wel integendeel. Misschien zegt de volgende agent die hen tegenhoudt wel uit zichzelf: "Ach, maar jullie zijn toch C:Real? Rijd maar gauw door, anders komen jullie nog te laat!".

De bezetting van C:Real is gaandeweg uitgebreid en Takis Retsinás is er niet meer bij. De huidige bezetting ziet er als volgt uit:

• Takis Damaschis (Τάκης Δαμάσχης), gitaar
• Irini Douka (Ειρήνη Δούκα ), zang
• Dimitris (Digi) Chorianopoulos (Δημήτρης Χωριανόπουλος), drums
• Manos Spyridakis (Μάνος Σπυριδάκης), bass
• Apostolis Koskinas (Αποστόλης Κοσκινάς), gitaar
• Christos Ventouras (Χρήστος Βεντούρας), keyboard

Het voorprogramma wordt verzorgd door het Nederlandse Wreckyard , een pop-, punk- en rockgroep die naar eigen zeggen graag mooie liedjes heel erg hard speelt. Eigenaars van een stel gevoelige oren nemen dus best hun voorzorgen.

De organisator van deze optredens is Musicorama, een recent opgerichte Nederlandse onderneming die actief is op het vlak van 'moderne muziek'. Ze willen moderne Griekse muziek in Noord- en West-Europa gaan promoten en moderne Europese muziek in Griekenland onder de aandacht brengen.

Naschrift : het concert in Antwerpen werd op het laatste nippertje (minder dan 24u van tevoren) afgelast en de organisator heeft blijkbaar geen enkele moeite gedaan om kaarthouders daarvan op de hoogte te brengen. Het nieuws stond de dag zelf enkel op de website van de Petrol Club. Wie daar nog ging kijken alvorens naar Antwerpen te vertrekken had geluk, de anderen stonden voor een gesloten deur. Niet dat het er veel zullen geweest zijn. Zelfs in Amsterdam was weinig volk komen opdagen, er worden cijfers genoemd van 50 tot 150 man - in een zaal met een capaciteit van 1500 ! Toch was het een kleine moeite geweest om de mensen op tijd proberen in te lichten, gewoon uit respect. Een dergelijke (min)achting voor de klant verwacht je eigenlijk alleen bij grote bedrijven, maar Musicorama heeft (had?) dan ook grote ambities.

Ook ons hebben ze niet laten weten dat Antwerpen afgeblazen was, anders hadden we er misschien nog een extra nieuwsbulletin tegenaan kunnen gooien. Maar goed, ze hadden ons al evenmin laten weten dat er daar een concert zou zijn. We hebben dat van anderen moeten vernemen. De Musicoramanen hebben ook nooit geantwoord op een mailtje van ons om te vragen waarom ze ons nu ineens negeerden. Want inderdaad: ze hadden ons wél gecontacteerd toen het concert in Amsterdam aangekondigd moest worden, en later óók nog toen ze aan een concert in België dachten (we hadden hen Brussel aan- en Antwerpen afgeraden). Daarna waren we ineens niet meer bruikbaar. Nu zijn we dat soort eenrichtingsverkeer na tien jaar met deze site wel gewend, en we hebben gewoon dat tweede concert aangekondigd zoals we het anders ook zouden gedaan hebben.

Interessanter is de vraag naar het waarom van de Antwerpse afgelasting. Naar het schijnt zou C:Real geweigerd hebben om te spelen voor zo weinig volk, of juister: voor zo weinig geld. Als dat klopt, dan zegt het iets over de mentaliteit van de band. Vergelijk dat met Sokratis Malamas , die speelde ooit in een zaal van 400 plaatsen ... waar slechts vijf man zat. "Die waren speciaal gekomen om mij te horen", zegt hij, "en dus vond ik dat ik moest optreden". Zo hoort het ook, vinden wij. Op een gegeven moment moet je kiezen: het publiek of het geld. Alleen: zonder publiek geen geld en een publiek moet je opbouwen.

Dit concert in Kunstcentrum Catharinakapel is voorlopig het enige met Palio-Paréa in november. De groep speelt dit seizoen het programma ' Nachten '. Meer informatie hierover is te vinden op onze maart 2008-pagina .

Het duo Sevdas brengt een concert met rembetika -muziek uit de periode 1920 tot 1970, een periode die het belangrijkste deel van de evolutie van dit genre omvat.

De naam van het duo, het Griekse woord σεβντάς (sevdás), betekent letterlijk "(onbeantwoorde) hartstocht, liefdesverdriet". Het is een leenwoord uit het Turks en dat is in deze context eigenlijk wel toepasselijk. In de beginjaren van de rembetika overheersten inderdaad de Oosterse invloeden, zij het vermengd met allerlei snuifjes Europese, Joodse en andere klanken die in het kosmopolitische Smyrna (Izmir) van voor 1922 te horen waren. Later verhuisde de rembetika naar de grote steden in Griekenland. Vooral in Piraeus muteerde het in de rembetika van de jaren '30: muziek van marginalen met teksten die over de miserie van alledag gaan. Na de Tweede Wereldoorlog ging er een flinke scheut Westerse klanken doorheen, vooral onder invloed van Vasilis Tsitsanis.

Takis Mendis en Stergios Papadopoulos nemen u mee doorheen deze hele periode maar ze doen dat op een heel eigen manier. In deze muziek speelt improvisatie een belangrijke rol en het duo maakt daar uitgebreid gebruik van. De toon wordt daarbij gezet door Takis die zingt en bouzouki of tzouras speelt, en dat doet hij in zijn eigen, typische stijl.

Het begint al bij de intro, de taksim, waarin de muzikant als het ware tastend zijn weg zoekt om daarna ineens los te komen en het eigenlijke liedje te beginnen. Bij Takis lijkt de taksim vaak ongewoon lang. Maar eigenlijk komt dat omdat indertijd de eerste rembetika-opnamen in het keurslijf van een 78-toeren grammofoonplaat moesten geperst worden. Die had een speelduur van drie of vier minuten en dan moet de intro natuurlijk flink ingekort worden. Daardoor raakte het publiek gewoon aan onnatuurlijk korte taksimia, maar in zekere zin is dat een misvorming. Takis heeft van die misvorming absoluut geen last.

En als hij dan uiteindelijk "zijn weg gevonden heeft", dan nog leidt die weg niet bepaald naar hetzelfde punt waar de plaatopname van hetzelfde liedje naartoe zou gaan. Takis Mendis heeft een zwak voor melismen (dus het zingen van meerdere noten voor een enkele lettergreep) en daarbij gebruikt hij vaak halve tonen en kwarttonen, zoals dat in Turkse en Arabische muziek gebruikelijk is. Daardoor klinken ook nieuwere liedjes bij Mendis een beetje als een oude amanes , zoals we die kennen uit de Smyrna-muziek. Maar hij flirt ook evengoed met jazz en soms knipoogt hij naar de belcanto. En omdat hij ook bij dit alles flink improviseert klinkt het nooit twee keer helemaal hetzelfde.

Tenslotte, voor zover u dat nog niet begrepen heeft: ook het programma is nooit twee keer hetzelfde. Takis speelt gewoon wat hem invalt, en/of dat waar hij op dat moment zin in heeft. Soms haalt hij er liedjes uit andere genres bij, een traditioneel liedje uit de dimotika bijvoorbeeld of een bekend nummer uit de laïka of de endechna . De meeste mensen zouden die niet bij de rembetika indelen, maar ook van "etiket-itis" heeft Takis geen last.

Stergios ondersteunt dat allemaal - schijnbaar moeiteloos - met zijn gitaar , die als het ware de krijtlijnen uitzet waarbinnen Takis met zijn bouzouki - nota bene een trichordo - ronddartelt.

Dienen puristen, die alleen authentieke muziek willen horen, zich dan te onthouden? Niet noodzakelijk, en misschien wel integendeel. Het hangt er helemaal vanaf wat uw definitie van "authentiek" is. Wie de oude plaatopnamen als evangelie beschouwt moet inderdaad niet bij Takis Mendis zijn. Maar eigenlijk is zo'n "authentieke" plaat gewoon een momentopname, een beetje alsof je een foto zou nemen van een gazelle die in volle vaart over de savanne rent. Zo'n plaat is immers een opname van een bepaalde uitvoerder die in een bepaalde stemming was op het moment dat het liedje ingeblikt werd. Vooral bij grote successen gaat die plaat dan als ijkpunt dienen. Het voorbeeld van Markos Vamvakaris is bekend: hij was bouzouki -virtuoos maar moest op een dag toch een liedje op plaat inzingen toen een zanger, die hij moest begeleiden, niet was komen opdagen. Hij protesteerde dat hij niet kon zingen maar dat mocht niet baten. De platenmaatschappij kreeg gelijk, de plaat had succes, en sindsdien hebben ontelbare zangers geprobeerd om de rauwe stem van de "zanger die niet kon zingen" zo getrouw mogelijk na te bootsen. Bij Takis Mendis ben je zowel voor het nabootsen als voor de rauwe stem aan het verkeerde adres.

Rembetika is per saldo muziek voor en door het volk. Dergelijke muziek, in zijn natuurlijke omgeving, was voortdurend in beweging, onderging voortdurend andere invloeden en zal zelden twee keer hetzelfde geklonken hebben. Vooral de Piraeus-stijl is ontstaan in de schimmige kroegen van de havenbuurt, waar de klanten voor zichzelf en voor elkaar speelden en zongen, onder het genot van een hashpijp (die toen nog legaal was). Die "manges" hadden ook geen speellijst of partituur voor hun neus liggen, ze speelden ook wat hun inviel, en ze zullen ook wel eens een walsje of een tango of een kalamatianos gespeeld hebben als ze daar zin in hadden.

Op die manier is een concert van Takis Mendis dan ook zo authentiek als maar kan. Toch bijna, want de hash-pijp ontbreekt natuurlijk wel, maar sinds de invoering van het rookverbod in publieke ruimten is dat niet meer haalbaar. Een ouzo met wat hapjes zou nog wel kunnen, en dat zou het misschien nog wat authentieker maken. Maar ja, dan heb je tafeltjes nodig en het zaaltje is toch al aan de kleine kant.

Wie belangstelling heeft moet dan ook niet te lang wachten met reserveren.

De samenwerking tussen het Roosendaals Grieks ensemble Omonia en het Westfries Mannenkoor uit Noord-Holland, die in april 2007 uitmondde in een concert waarbij Omonia te gast was bij het Mannenkoor, kent nu een vervolg. En zoals het hoort is het nu de beurt aan Omonia om gastheer te spelen en het Mannenkoor naar Roosendaal uit te nodigen.

De twee ensembles zullen Griekse liederen van Mikis Theodorakis en Manos Hadjidakis brengen, sommige gezamenlijk, andere afzonderlijk. Het Mannenkoor zal bovendien enkele liederen uit hun eigen repertoire zingen.

Na het concert, dus omstreeks 18u, kunt u aanschuiven voor een Grieks buffet. Dat wordt geserveerd in zaal Erato, Kade 45 te Roosendaal.

De lyra -speler Nikos Gounakis is Kretenzer in hart en nieren, ook al is hij eigenlijk afkomstig uit Belgisch Limburg. Hij woont en werkt in België - min of meer, want zijn passie voor de Kretenzische muziek drijft hem telkens opnieuw voor langere of kortere perioden naar dat verre eiland in de Middellandse Zee waar zijn roots liggen. Nikos zelf heeft daar een logische verklaring voor: hij verblijft slechts tijdelijk in België, zijn hart woont op Kreta.

Nu is er op Kreta helemaal geen gebrek aan goede muzikanten, wel integendeel. De traditie is er beslist niet dood maar lijkt zelfs aan een soort revival bezig. Steeds meer jongeren gaan zich met de muziek van hun voorouders bezig houden en er is dan ook een ruim aanbod aan uitstekende lyra -spelers. Je zou dan verwachten dat Nikos daar in het beste geval gewoon een van de velen zou zijn, maar dat is niet zo. Wel integendeel: zijn aanwezigheid op Kreta gaat nooit onopgemerkt voorbij. Steeds meer plaatselijke muzikanten lijken wat in hem te zien en denken dat hij het nog ver zal schoppen. Het is dan ook niet echt verwonderlijk dat Nikos onlangs op de regionale televisie gevraagd werd.

Ook korter bij (zijn tijdelijke) huis is hij een veelgevraagd muzikant op allerlei Kretenzische feesten, overal in België maar ook in Nederland en Duitsland. En daar blijft het niet bij: in december 2002 trok hij zelfs naar de Verenigde Staten.

Nikos "Pathiaris" Gounakis heeft zijn bijnaam niet gestolen, hij heeft hem wel degelijk eerlijk verdiend, en dat vanwege de pathos, de hartstocht waarmee hij zijn lyra bespeelt. U hoort mandinádes , kondyliés en natuurlijk de typisch Kretenzische dansen. Deze keer kunt u hem meemaken in een concert, wat betekent dat u zal moeten proberen uw danskriebels in bedwang te houden - maar als dat niet lukt is er misschien toch wel een plaatsje te vinden voor een pentozalis of een sousta .

Zoals het hoort bij deze muziek wordt de lyra begeleid door een luit, dé klassieke zygia op Kreta. De bezetting ziet er dan als volgt uit:

• Nikos "Pathiaris" Gounakis (Νίκος Γουνάκης) : lyra en zang
• Manolis Arfaras (Μανώλης Αρφαράς) : laouto en zang

De Griekse dansgroep Pigasos bestaat 45 jaar, en dat zullen ze in Utrecht geweten hebben, want om dit te vieren pakte de dansgroep in maart 2008 al uit met een Grieks feest, nadien volgde er in mei 2008 nog een Pontische dansstage en om het feestjaar in alle schoonheid af te sluiten, wordt er dit najaar nog een tweede feest tegenaan gegooid.

Volgens de informatie die we doorkregen zorgen deze keer de volgende groepjes voor de muziek: het duo Soerta Ferta met Christina Karafilakis, Christos Savidis (Pontische lyra of kementzes ) en Nikos Xenidis met muziek uit het Pontos-gebied, en Poulovinas, met klarinet-muziek uit Thracië en Epirus.

De dansers van Pigasos geven diverse dansdemonstraties, en na vijfenveertig jaar oefenen zal dat allicht wel de moeite van het bekijken waard zijn...

De vzw 'I Rizes Mas' uit Genk heet voortaan gewoon vzw ' Rizes '. Zoals bekend is deze vereniging ontstaan naar aanleiding van de musical ' Music roots of Greece 1930-1960', die in januari 2006 voor het eerst werd opgevoerd.

Sedertdien organiseert deze vzw jaarlijks in november een Grieks feest rond een welbepaald thema. Tot nu toe was dat vooral met rembetika en laïka -muziek, maar dit jaar gooien de organisatoren het over een andere boeg, die van de moderne Griekse bouzoukia .

Vooral de jongeren zullen in de wolken zijn met dit programma van moderne Griekse muziek en aangepaste videoclips.

Voor de live-muziek zorgen Pegasus en Orfeas , twee groepen van eigen bodem.

Zoals ieder jaar wordt er ook een korte voorstelling gegeven van de vernieuwde show ' Music Roots of Greece '. Deze show start omstreeks 22u30 en zal ongeveer een half uurtje duren.

Daarna is er opnieuw volop gelegenheid tot dansen.

De vereniging Belgique-Grèce asbl organiseert een lezing in het Frans met bovenstaande titel.

Zoals gebruikelijk kunt u na afloop napraten bij een hapje en een drankje, en er is ook een concertje met Takis Mendis .

In de Griekse mythologie spelen dieren een belangrijke rol. Goden vermommen zich om de haverklap als dieren om de mensen te misleiden (en de dames te verleiden). Daarnaast wemelde het in de antieke wereld van mengvormen, de ene goedaardig, een andere kwaadaardig. Er waren paarden met een mensenhoofd, mannen met bokkenpoten, mannen met een stierenkop, meerkoppige honden en slangen en nog veel meer.

De lezing neemt u mee door deze fabelachtige dierentuin. Ze laat eerst zien hoe deze wezens voorgesteld werden in de kunst van de archaïsche, de klassieke en de hellenistische periode. Daarna gaat ze op zoek naar hun sporen in de Europese kunst. Daarbij wordt in het bijzonder aandacht besteed aan datgene wat u ook vandaag nog in Athene en Brussel op straat kunt tegenkomen. (Hopelijk wel niet in levenden lijve.)

De lezing wordt verzorgd door Marc Vanholsbeeck en Céline Menu. De eerste is classicus (Griekse filologie) en communicatie-onderzoeker aan de ULB.

Voor meer informatie over Takis Mendis , zijn repertoire en zijn stijl verwijzen we u naar ons stukje over zijn optredens in Art Base .