© Luc Pardon 2010

Vangelis Germanos

De Griekse singer-songwriter Vangelis Germanos ( Βαγγέλης Γερμανός ) is niet zo heel bekend buiten Griekenland. Ook in eigen land staat hij niet vaak in de schijnwerpers, hij houdt het liever low profile. Toch mag hij in 2011 dertig jaar discografie vieren, en op de planken staat hij al meer dan veertig jaar.

Zijn liederen zijn vaak autobiografisch of ze bevatten eigen indrukken, belevenissen en opvattingen, en dat maakt ze voor hem tijdloos. Hij wordt het niet moe om ze telkens opnieuw weer te zingen, want het is alsof hij met zijn liederen tegelijk ook zijn leven vertelt. Het mag duidelijk zijn dat Vangelis Germanos niet in de commerciële hoek te situeren valt. Hij laat zich in ieder geval niet opleggen wat hij wel of niet moet zingen. Hij schrijft in de eerste plaats voor zichzelf en hij schrijft alleen als hij er klaar voor is. Een beetje zoals een schilder die zijn indrukken op doek zet en dat ook niet op bestelling doet. De gelijkenis is niet toevallig, want Germanos schildert ook zelf. En ook dat doet hij in de eerste plaats voor zichzelf. Tot voor kort had hij zelfs nog geen enkel doek verkocht, gewoon omdat hij zijn schilderijen zelf mooi vindt en er geen afstand kan van doen. Iets gelijkaardigs heeft hij met zijn liederen, en niet alleen dat. Thuis omringt hij zich met allerlei voorwerpen die voor hem van betekenis zijn, terwijl het meubilair er eerder schaars en functioneel is. Een vriend die ooit bij hem op bezoek kwam, was verrast door de schilderijen en andere dingen die hij daar zag. Hij kende ze bijna allemaal - uit de liederen van Vangelis Germanos .

Tegenwoordig heeft Vangelis Germanos een soort van evenwicht bereikt. Hij doet wat hij graag doet: schilderen, acteren en vooral veel musiceren, en hij kan er behoorlijk van leven zonder al te veel concessies te moeten doen. Maar dat is natuurlijk allemaal niet van een leien dakje gelopen.

Hij werd op 14 november 1949 geboren in Piraeus boven een zaak die "I Spilia tou Paraskeva" heette (De grot van Paraskevas). Daar speelde toen Manolis Chiotis met Mairy Linda. Zijn vader had een groothandel in groenten en fruit. 's Zomers, als het druk was, ging de jonge Vangelis er helpen om de meloenen te versjouwen. Eigenlijk is versjouwen niet het juiste woord, ze werden niet gedragen maar gegooid, van man tot man. Om de tien meter stond er iemand die de meloen aan de volgende persoon doorspeelde, een zogeheten " pasadoros ", die een "pass" geeft zoals in het voetbal. Zijn moeder deed het huishouden en hielp vader in de zaak.

Vangelis Germanos groeide op in de volkse wijken van Piraeus, een buurt met lage, eenvoudige huisjes en onverharde wegen. De omgeving van de haven was toen nog niet volgebouwd zoals nu, er waren veel open terreinen waar de natuur nog vrij spel had. En overal was er de geur en het geluid van de zee. Die omgeving en die indrukken, vooral dan de zee, zijn voor hem steeds belangrijk gebleven.

Als kleine jongen van elf of twaalf was hij gefascineerd geraakt door een aannemer die vlak naast hen een appartement bouwde. Tijdens de pauzes haalde die zijn gitaar boven en speelde. Het fascineerde de kleine Vangelis en dus vroeg hij zijn moeder om een gitaar. Die wilde wel maar ze had geen flauw idee waar je zo'n ding kon kopen. Vangelis wist dat ook niet maar daar liet de pientere jongen zich niet door tegenhouden. Hij legde het probleem uit aan de bouwvakker-gitarist en samen gingen ze op pad, naar een goede muziekwinkel waar ook hij klant was. Daar viel het oog van de jongen meteen op een knalrode gitaar, die door zijn nieuwe bondgenoot deskundig gekeurd en goed bevonden werd. Vangelis leerde aanvankelijk spelen op het gehoor maar al gauw kocht hij een boekje met een leermethode voor gitaar en daarna mocht hij van zijn moeder ook nog gitaarles volgen.

Al snel vormde hij met wat jongeren uit de buurt een groepje. In 1967 kwamen ze zelfs op de televisie, eerder toevallig, met de juiste contacten en als vervanging van een andere groep die op het laatste nippertje niet was komen opdagen.

Op school was Vangelis Germanos een goede leerling. Hij liep humaniora in een van de beste scholen van Piraeus. Herexamens bestonden daar niet, je kreeg maar één kans. Zakken voor een examen betekende onherroepelijk van school veranderen. Met zo'n systeem halen natuurlijk alleen de beste scholieren de eindmeet. Onder hen ook Vangelis Germanos . Maar naast die onberispelijke opleiding hield hij er ook een grondige hekel aan klassieke talen aan over. Dat was vooral te danken aan de saaie leraren Latijn. Het heeft een belangrijke rol gespeeld in zijn leven. Met zijn humaniora-diploma veilig op zak moest hij namelijk - net als de meeste jongeren - beslissen wat hij in de toekomst zou gaan doen. Het liefst was hij beginnen schilderen, maar dat was voor zijn ouders geen optie. Hij moest immers een vak kiezen, en "schilder" is nu eenmaal geen beroep. Ook zijn tweede keuze, zanger of musicus of iets anders met muziek, leed schipbreuk op dezelfde klip. Talen waren voor hem dan weer taboe. Het enige wat dan nog in aanmerking kwam was wiskunde. Dat was voor beide partijen aanvaardbaar, ook voor hem, want op school was hij ook daar goed in geweest. En dus ging hij wiskunde studeren aan de universiteit van Thessaloniki.

Maar van studeren kwam er in Thessaloniki niet veel terecht. Wel had hij er twee jaar lang een fantastische studententijd. Hij hing er wat rond met vrienden en samen maakten ze muziek. In Thessaloniki speelde Germanos voor het eerst "professioneel": hij speelde gitaar en zong ballades en verdiende er zijn eerste dagloon mee (80 drachmen). Langzamerhand groeide het besef dat muziek maken toch eigenlijk wel zijn ding was. Hij stond toen voor de keuze: eerst zijn studies afmaken, of ermee stoppen en meteen in de muziek duiken. Maar verstandig als hij was besefte hij dat hij in dat laatste geval dan wel voor de kost zou moeten gaan spelen in de zogenaamde skyladika (nachtclubs waar de muziek ondergeschikt is aan het vermaak). Dus besloot hij toch maar om verder te studeren.

Hij keerde terug naar Athene om zijn studies af te ronden en daarna deed hij zijn legerdienst. En dan was het ineens gedaan met zijn zorgeloze leventje. Vangelis Germanos leerde een meisje kennen. Ze trouwden al snel en toen kwam er een dochter. Ondertussen was hij eigenlijk nooit gestopt met musiceren en hij schreef in die periode ook veel liederen. Sommige daarvan gebruikte hij meteen, in de club in Athene waar hij in zijn eentje (met gitaar) optrad, andere bewaarde hij om later ooit eens uit te brengen. Naast dat eigen werk speelde hij vooral covers van Engelstalige ballades in country-stijl. Dat bracht hem - via een vriend - in contact met Dionysis Savvopoulos , toen nog maar pas begonnen aan zijn grote doorbraak. Die zocht namelijk iemand die dergelijke ballades in een vreemde taal kon zingen. Dat is eigenlijk wel een beetje vreemd, want het was uitgerekend Savvopoulos die het als eerste aandurfde om ballades in het Grieks uit te brengen, zoals de Franse chansonniers dat in het Frans deden. Dat was nieuw in Griekenland en het was de aanzet voor een nieuwe beweging binnen de Griekse muziek die Neo Kyma (New Wave of Nouvelle Vague) heette en die een enorme invloed zou gaan uitoefenen. Vangelis Germanos heeft later trouwens verklaard dat het een plaat van Dionysis Savvopoulos was ("To Fortigo" uit 1966, een baanbrekende plaat met alleen maar Griekse liederen), die hem deed besluiten om voortaan zelf ook in het Grieks te gaan zingen. En Lavrendis Machairitsas heeft later verteld dat hij in het Grieks is gaan zingen toen hij Vangelis Germanos hoorde.

Dit alles moet natuurlijk gezien worden in zijn context. De Griekse jongeren hadden in de jaren zestig en zeventig genoeg van de dimotika , de Griekse dorpsmuziek, die als rechts-conservatief en regeringsgezind werd beschouwd. Om zich daartegen af te zetten richtten de "linkse" omwentelingsgezinde jongeren zich naar het Westen en de westerse muziek. Na de Tweede Wereldoorlog was de Angelsaksische muziek en de Amerikaanse cultuur overal in Europa in opmars. De Grieken hadden niet alleen de Tweede Wereldoorlog over zich heen gekregen, maar ze hadden daar ook nog eens een Burgeroorlog en een paar militaire dictaturen erbovenop gekregen. Er was in die tijd een wereldwijde grensoverschrijdende jongerenbeweging in opmars, die sociale en politieke veranderingen wou en zich afzette tegen de heersende macht. Vandaar dat vele jonge Griekse muzikanten Engelse en - vreemd genoeg - ook Amerikaanse songs in hun repertoire opnamen, als teken van verzet.

Zo belandde Vangelis Germanos uiteindelijk in het orkest dat Dionysis Savvopoulos samenstelde naar aanleiding van alweer een nieuwe en succesvolle plaat "To Vromiko Psomi" (1972). Maar de steun van Savvopoulos ging nog verder dan dat: hij liet Germanos met zijn eigen liederen optreden in zijn voorprogramma. Daarvoor had Vangelis Germanos een trio gevormd, samen met Yannis "Bach" Spyropoulos en Angelos Mastorakis. Die optredens duurden tot in 1973 en toen was het even gedaan.

Intussen moest Vangelis Germanos wel zorgen dat er brood op de plank kwam voor zijn gezin. Met zijn diploma had hij natuurlijk in het staatsonderwijs kunnen stappen als wiskundeleraar, maar dat zag hij niet zo meteen zitten. Uit zijn eigen schoolervaringen wist hij dat het niet de meest getalenteerde en gemotiveerde leraren waren die in dat systeem terechtkwamen. En als er dan toch al eens vreemde eenden in de bijt verzeilden, dan duurde het niet lang of ze raakten ontgoocheld en na verloop van tijd waren ze al even gedemotiveerd als de anderen. Dat lot wilde Germanos niet ondergaan.

Hij koos dus voor het privé-onderwijs en hij ging bijles wiskunde geven aan leerlingen die in het reguliere onderwijs niet konden volgen. Dat werken met kinderen zinde hem wel en gaf hem een zekere vorm van voldoening, maar uiteindelijk bleek de lokroep van de muziek toch te sterk. Hij had in het verleden trouwens nog een aantal andere baantjes gehad, maar hij hield het nergens langer dan een paar dagen vol.

© Luc Pardon 2010

Vangelis Germanos in Brussel

Hij ging weer optreden, vormde een groepje, deed mee aan muziekwedstrijden, en ging zich nog meer in de muziek verdiepen om zijn kennis uit te breiden. In 1981 deed hij mee aan de "Agones Ellinikou Tragoudiou" in Kerkyra, een liedjeswedstrijd georganiseerd door niemand minder dan Manos Hadjidakis . In die periode ging hij ook Dionysis Savvopoulos weer opzoeken, die toen in de Plaka optrad. Savvopoulos had hem destijds beloofd om hem te helpen als hij ooit een plaat zou willen opnemen, en die belofte was hij niet vergeten. De eerste plaat van Vangelis Germanos verscheen in 1981, "Ta Barakia". Op die plaat zingt ook Eleftheria Arvanitaki , toen nog een illustere onbekende aan het begin van haar carrière. Zij zong in die tijd bij de groep Opisthodromiki Kompania , net zoals Yannis Emmanouilidis, die eveneens meewerkte aan "Ta Barakia". Savvopoulos zelf is er ook op te horen. En het kinderstemmetje dat in het liedje "I Baniera" meezingt met Germanos is niet de stem van de jonge Eleftheria Arvanitaki , maar wel die van Aliki, het dochtertje van Vangelis Germanos . De plaat werd vrij goed onthaald en hij kreeg nu ook bekendheid in ruimere kringen. Na al die jaren was het dan eindelijk zo ver, Vangelis Germanos was definitief de weg ingeslagen die hem altijd al had aangetrokken, en hij kon nu zijn brood verdienen met wat hij het liefste deed: zingen en gitaar spelen.

Germanos heeft er naar eigen zeggen geen behoefte aan om in een bepaalde stijl te blijven hangen en toch lijken zijn successen allemaal een beetje op elkaar. Liederen zoals "I baniera" of "I krouaziera" zijn liederen die hem typeren, maar het is op het gehoor moeilijk uit te maken of ze nu uit zijn eerste plaat "Ta Barakia" komen dan wel uit een van zijn volgende platen. Dat is in elk geval niet zijn bedoeling geweest, al zegt hij wel dat hij pas bij zijn derde plaat "To Vrachykykloma" (De Kortsluiting) echt is gaan beseffen dat er wel nog wat anders is dan "alleen maar" country-muziek en aanverwante muziekstijlen. Hij heeft zelfs wat rembetika gespeeld, iets wat hem dan weer kwalijk werd genomen door enkele van zijn fervente aanhangers.

In Griekenland wordt hij meestal omschreven als een "rock-troubadour". Maar het woordje "rock" heeft daar nog wel een heel andere betekenis dan in West-Europa. Hier denkt men in de eerste plaats aan de muziekstijl, terwijl de Grieken eerder de geestesgesteldheid, de levensstijl bedoelen die aan de oorsprong ligt van de muziekstijl. Ergens anders lazen we dat zijn muziek kan ondergebracht worden bij de "soft rock" of het "nieuw-Griekse lied" en dat is misschien wel een betere typering. Hij heeft inderdaad ook wel rock-'n-roll gespeeld, maar toch blijft hij meestal min of meer ballades schrijven en optreden in dezelfde troubadour-stijl als de Britse en Amerikaanse voorbeelden uit zijn jeugd. Zijn teksten zijn vaak autobiografisch, maar op muzikaal vlak leunt hij sterk aan bij de verschillende soorten popmuziek die in de jaren zestig en zeventig populair waren in het Westen, zowel in Europa als in Amerika.

Tussendoor experimenteert hij met andere stijlen, die hij dan wel eerst grondig bestudeert. Sommige van zijn liederen zijn bijvoorbeeld Latijns-Amerikaans getint en hebben het ritme van een rumba of een samba, andere doen dan weer denken aan de grote Franse chansonniers. Maar hij blijft wel zijn inspiratie uit het buitenland halen. Van Oosterse elementen, die in Griekenland nooit ver weg zijn, was er minder terug te vinden in de liederen van Germanos , althans tot voor kort...

Op zijn (voorlopig) laatste plaat "Kamikazi", uitgebracht in 2008, keert Vangelis Germanos plots, na vele omzwervingen en vlak voor zijn zestigste verjaardag, terug naar zijn roots. Hij had die muziek met de paplepel binnengekregen, in de buurt hoorde je niet veel anders. Hij zong al laïka-liedjes toen hij drie was, maar als tiener dreef hij mee op de muzikale stromingen van die tijd. Met al die ervaring op zak ging hij nu de grote Griekse rembetika-componisten bestuderen: Markos Vamvakaris , Vasilis Tsitsanis en Yannis Papaïoannou. En dan zet hij zich aan het schrijven: zeïbekiko, tsifteteli, chasapiko, syrto, ... Zelfs de bouzouki ontbreekt niet, wat voor hem toch wel een verrassende primeur is. Het gevolg is natuurlijk wel dat dit album veel Griekser klinkt dan de voorgaande. Op "Kamikazi" zingen ook Lavrendis Machairitsas en Glykeria mee en nog twee jonge zangeressen, Iro Saïa en Nona Voudouri.

In Griekenland treedt hij op met een groep en soms zelfs met een tweede en derde stem, wat natuurlijk veel meer mogelijkheden biedt dan wanneer hij alleen op het podium staat. En toch trad hij de laatste jaren vaak solo op, met zang en klassieke gitaar. Het siert Vangelis Germanos dat hij ook in Brussel, zowel in mei 2006 als in november 2010 , alleen optrad met zijn gitaar en zo zijn grootste successen van de afgelopen jaren bracht. Maar dan overheerst toch wel sterk de country-stijl of het westerse folk -rock genre van het midden van de jaren zestig.

Discografie :

1981 Ta Barakia - Τα Μπαράκια

1982 Erotiko Kourdisma - Ερωτικό κούρδισμα

1984 Vrachykykloma - Βραχυκύκλωμα

1985 Chadia kai Chastoukia - Χάδια και χαστούκια

1986 Zondani Peripetia - Ζωντανή περιπέτεια (live-opname)

1987 Erotologa - Ερωτόλογα

1989 Joepie ja - Γιούπι για

1992 O Trovadouros sou - Ο τροβαδούρος σου

1994 Askisis - Ασκήσεις

1998 Ston Vangeli me agapi - Στον Βαγγέλη με αγάπη (Een zogenaamde "Tribute", een wederuitgave van 16 liederen van Vangelis Germanos , vertolkt door jonge muzikanten en groepen voornamelijk uit het rock-genre)

2000 Elevtheros Chronos - Ελεύθερος Χρόνος

2001 Ef' olis tis ylis - Εφ' όλης της ύλης ("Best of")

2005 To magiko nisi - Το μαγικό νησί

2008 Kamikazi - Καμικάζι