Bijna dag op dag één jaar na hun première begint het projectkoor "Mazí" aan een nieuwe reeks opvoeringen van de "Mauthausen Cyclus".

Logisch eigenlijk, want er was heel wat werk gaan zitten in de voorbereiding. Daar vertelden we al uitgebreid over op onze maart 2023 maandpagina . Die investering van tijd en moeite had geloond, want het talrijke publiek, dat naar de vier eerste uitvoeringen was gekomen, was telkens enthousiast.

Minstens even belangrijk is dat de zangers en zangeressen zelf toch ook wel onder de indruk waren. Ze hadden van tevoren natuurlijk wel ongeveer geweten waar ze aan begonnen, maar dat het allemaal zo groots en mooi en prachtig zou worden, dat hadden ze eigenlijk niet verwacht. Het was allemaal niet vanzelf gekomen, maar achteraf waren ze toch blij en trots dat ze doorgezet hadden. Bovendien hadden ze nog nooit eerder samen gezongen, dus het was best wel spannend om te weten hoe het zou klinken. En, niet onbelangrijk, het was nog leuk ook.

Eigenlijk was het de bedoeling dat het bij die vier uitvoeringen zou blijven, maar ja, wat doe je in zo'n omstandigheden?

Het antwoord: er nog een paar uitvoeringen tegenaan gooien natuurlijk.

Daar komt allicht bij dat het thema van de "Mauthausen Cyclus" - helaas - misschien nog meer actueel is dan anders.

De perstekst van "Mazí" vat het prima samen. We citeren:

Zoals gezegd kunt u voor meer achtergrondinformatie over het project terecht op onze maart 2023 maandpagina - voor zover dat nog nodig zou zijn, natuurlijk.

We geven nog wel even de namen van de zangers en zangeressen, al was het maar omdat ze nu met vijftien zijn, eentje meer dan vorig jaar dus. Dat zijn dan: Anna Boos, Anna Datthijn, Cox Jobse, Els van Dijck, Els Tempelaars, Gé Ankoné, Hanna Bakker, Henk Steen, Jan Willem Dorr, Liesbeth Brinkman, Martha de Ruiter, Reino IJsselmuiden, Sophie Abeln, Teun Rigter en Yntske Zijlstra.

Ze worden nog steeds begeleid door dezelfde zes ervaren muzikanten:

• René Woelders : orkestleider, klarinet
• Andreas Keesman : contrabas
• John Eilert : gitaar
• Karen Nijdam : viool
• Martijn Komen : accordeon
• Margo Kos : percussie.

Voor meer informatie over het project kunt u nog steeds mailen naar [aanvragen e-mail adres] .

Praktische gegevens
Zaterdag 27 januari 2024, 20u15, Remonstrantse Kerk, Fnidsen 37, 1811 ND Alkmaar (NL) Entree: € 12,50, inclusief consumptie. De kerk is open vanaf 19u45. Dit optreden is voorbij.
Zondag 17 maart 2024, 14u00, Joods Werkdorp Wieringermeer, Nieuwesluizerweg 42, 1774 PE Slootdorp (NL) Gratis inkom. Het aantal plaatsen is beperkt. Dit optreden is inmiddels voorbij.
Zondag 28 april 2024, 15u30, Vredeskerkje, Kerkstraat 21, 1865 AM Bergen aan Zee (NL) Toevoegen aan uw agenda Entree: €12,50, inclusief consumptie. De kerk is open vanaf 15u15. Meer info en reserveren : https://www.kunstgetij.nl/ . Men vraagt om zo mogelijk met de fiets te komen. Betaald parkeren kan langs de boulevard. Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?]  

Het bekende Theodorakis-Ensemble is terug van eigenlijk nooit weggeweest.

Het is wel hun eerste optreden sinds het overlijden (in september 2021) van de wereldberoemde componist van wie ze de naam (mogen) gebruiken. Het is dan logisch dat ze nu een programma samenstelden onder de titel "The Best of Theodorakis" .

Het was geen simpele opdracht om dat in één enkel avondconcert ondergebracht te krijgen, maar uiteindelijk werden er uit de immense reeks liederen en instrumentale muziek van Mikis Theodorakis een aantal werken geselecteerd die gerust als "Very Best Of" kunnen bestempeld worden.

Dat zijn dan onder meer: Mauthausen, Zorba the Greek, Grote Aria uit “Medea”, Ta Lyrika, To Axion Esti, I Gitonia ton Angelon, Epitafios, Dromi Palji, ...

Zoals gewoonlijk speelt het ensemble in grote bezetting, met dertien uitvoerders onder leiding van Xavier Roels, de dirigent en bezieler van het ensemble. Concreet is dat: violen, cello, contrabas, fluit, klarinet, mandoline, gitaar, harp en slagwerk .

Ook hun vaste solisten zijn opnieuw van de partij, en dat zijn:

• Marianne Van Eynde : zang
• Demis Iossifidis : bouzouki en zang

En net als vorige keer hebben ze ook nu weer de internationaal bekende sopraan Françoise Vanhecke als "special guest".

Die vorige keer was al wel in oktober 2019 , maar daar zijn goede redenen voor. Zoals bekend werd het Theodorakis-Ensemble opgericht in 1999 en in het begin traden ze vrij vaak op. Na verloop van tijd bleek dat niet langer haalbaar. De leden van het ensemble zijn professionele musici, meestal actief in het muziekonderwijs, en het werd steeds moeilijker om voldoende openingen te vinden in al die verschillende agenda's. Tenslotte is er niet alleen de avond van het concert zelf, er moet ook nog gerepeteerd worden.

Vandaar dat ze in oktober 2013 beslisten om voortaan nog maar om de twee jaar op te treden. En inderdaad: zowel in oktober 2015, in oktober 2017 als in oktober 2019 waren ze stipt op de afspraak. Hun talrijke fans hadden alvast de tweede en derde zaterdag van oktober 2021 al vrijgehouden, maar dat kon niet doorgaan wegens corona. De volgende sessie had dan eigenlijk in oktober 2023 moeten zijn, maar die plannen liepen tegen een ander obstakel aan: verbouwingen in het CC De Herbakker, hun vaste stek. Het ging dan niet om een laagje verf of zo, het hele gebouw werd als het ware "herbakken" en dat nam het hele najaar van 2023 in beslag. Toch werd het uitstel en geen afstel, en ze hopen dan dat de verf in maart 2024 al voldoende droog is.

De Griekse singer-songwriter Yannis Angelakas komt opnieuw naar Nederland.

Zijn groep "100°C" reist met hem mee. Die bestaat uit

• Lambrini Grigoriadou (Λαμπρινή Γρηγοριάδου) : akoestische gitaar
• Alexis Archontis (Αλέξης Αρχοντής) : drums
• Yorgos Avramidis (Γιώργος Αβραμίδης) : trompet
• Ilias Baglanis (Ηλίας Μπαγλάνης) : keyboards
• Alexandros Kontzoglou (Αλέξανδρος Κόντζογλου) : elektrische gitaar
• Michalis Karanikos (Μιχάλης Καρανίκος) : trombone

Veel meer informatie is er (nog?) niet te sprokkelen. Over het programma van het concert verklapt de Melkweg website enkel dat het

een reis [wordt] die begint met de band "Tripes" en eindigt met zijn meest recente plaat "Echo Kefia", die werd uitgebracht in 2022.

Dat is natuurlijk geen slechte zaak, want op die manier krijgt u een goed beeld van de man en zijn werk.

In afwachting kunt u er nog even het stukje op nalezen dat we over hem schreven toen hij in november 2016 voor de eerste keer naar Nederland kwam.

Tot slot: in de aankondigingen van deze concerten (en elders) wordt " Γιάννης Αγγελάκας " meestal gespeld als "Giannis Aggelakas". Dat is inderdaad een redelijk correcte letter-per-letter transliteratie, maar wij houden het toch liever bij de fonetische transcriptie " Yannis Angelakas ", zodat ook mensen die geen Grieks kennen zijn naam correct kunnen uitspreken.

Naschrift: blijkbaar werd het eigenlijke optreden voorafgegaan door een voorprogramma, en dat werd verzorgd door de Utrechtse groep "Rebetiko Against the Machine" (niet te verwarren met hun bijna-naamgenoten, de Griekse groep "Rebet Against The Machine", die daar al in 2002 begon furore te maken).

Bijna dag op dag negen jaar na zijn vorige "European Tour" komt Thanasis Papakonstantinou ( Θανάσης Παπακωνσταντίνου ) opnieuw deze kant op. Reken het maar na: die "vorige keer" was immers al in maart 2015 .

Tussenin is hij in Griekenland altijd gewoon blijven doen wat hij nu al veertig jaar lang doet: liedjes schrijven voor zichzelf en voor anderen, en het ene optreden na het andere geven.

Voor die optredens mobiliseert hij doorgaans zijn eigen orkest, vijf of zes man sterk, vaak aangevuld met een gastzangeres of -zanger. Op die manier heeft hij al enkele van zijn gasten op weg naar een eigen carrière gezet: denk gewoon maar aan Martha Frintzila of Matoula Zamani . En dan zijn er nog een paar anderen die (nog meer) bekend werden door albums met liedjes van hem, zoals Lizeta Kalimeri en Melina Kana . Uiteraard werkten die daarna ook mee aan optredens van hem.

Zijn gastzangers op deze "European Tour 2024" zijn Yannis Litainas (Γιάννης Λίταινας) en Alexandros Ktistakis (Αλέξανδρος Κτιστάκης). Het zijn zeker geen debutanten (Ktistakis bijvoorbeeld werkt al sinds 2013 regelmatig samen met Thanasis Papakonstantinou en hij schrijft zelf vrij veel muziek voor bekende theater- en dansgezelschappen) maar toch zijn ze bij het grote publiek (nog) wat minder bekend.

De muzikanten zijn:

• Dimitris Mystakidis : gitaar , laouto , zang
• Konstantinos Pistiolis : klarinet , gaïda , kaval , hang drum, zang
• Yorgos Angelakis : trombone, accordeon
• Nikos Diminakis : saxofoon, fluit, didgeridoo, toetsen, beatbox
• Apostolos Yangos : keyboards
• Leonidas Kyridis : elektrische bas
• Foivos Anthis : drums

Daar zouden we dan eigenlijk nog de zanger Yannis Litainas moeten aan toevoegen, want die speelt ook gitaar en laouto .

Over het programma van deze concerten hebben we (nog?) geen concrete informatie. Al dan niet voorlopig moet u het dus stellen met de gemeenplaatsen van de perstekst bij de zalen (waar verteld wordt dat hij allerlei stijlen door elkaar mengt), of anders kunt u er ons artikeltje van de vorige keer - dat van maart 2015 - nog eens op nalezen. Toen probeerden we de man en zijn werk wat nader te duiden, onder meer aan de hand van enkele samenwerkingen en van de instrumenten die hem toen vergezelden.

Ook deze keer valt er uit de lijst van instrumenten af te lezen dat het een heel gevarieerd programma zal worden.

Maar heel veel belang zal het allemaal niet hebben. Thanasis Papakonstantinou is immers al lang een gevestigde waarde bij de liefhebbers van "goede Griekse muziek" (zoals dat dan heet), en ook hier geldt dat "goede wijn geen krans behoeft".

Zijn vorige tournee bracht hem ook al naar Amsterdam, maar een gepland concert in Brussel is toen niet doorgegaan. Deze keer lukt het dus wel. Verder zijn er maar twee andere stopplaatsen tijdens deze "European Tour 2024": op 10 maart is hij in Londen en op 14 maart in Berlijn.

De Centrale in Gent organiseert niet alleen concerten met wereldmuziek. Met hun "Muziekateliers" bieden ze ook opleidingen aan, en dat doen ze volgens twee formules. Enerzijds organiseren ze meerdaagse cursussen, die bestaan uit lessenreeksen van soms wel dertig sessies. Anderzijds hebben ze ook workshops waar de docenten op enkele uren tijd focussen op één bepaald onderwerp.

Dit seizoen organiseren ze zo'n workshop over "Griekse traditionele muziek". Die duurt drie uur (van 19u tot 22u) en op die tijd bestrijken ze een heel uitgebreid terrein. We citeren :

Tijdens deze workshop bekijken we traditioneel repertoire uit alle windstreken van Griekenland: Kreta, Lesbos, Peloponnesos, Athena, Alexandroupolis, Macedonië en meer.

Zowel het gezongen lied komt aan bod, alsook instrumentale muziek (dansen, enz...).

Er zal dieper ingegaan worden op de gebruikte modi (toonladders), verschillende samengestelde maatsoorten (7/8, 9/8, …), ritmische en harmonische begeleiding, enz.

Je krijgt uiteraard ook veel achtergrondinformatie over het repertoire.

Deze workshop, zo zeggen ze nog, is geschikt voor alle niveaus en alle instrumenten.

Hij wordt gegeven door Agni Stasinou (zang en percussie), Vasiliki Shoina (blokfluit en ney ), Kyriakos Ioannides (gitaar) en Jonas De Rave ( sandouri en accordeon).

Voor de "vaste klanten" van De Centrale zal dit allicht voldoende zijn, want die kennen het concept - en ze waarderen het ook, want hun cursussen en workshops zitten behoorlijk vol.

Het aantal deelnemers is wel beperkt tot maximum 25.

Aanvulling: op dinsdag 26 maart geven deze vier muzikanten nog een concert in de ENTR, zie wat verder naar onderen op deze pagina.

Het ensemble "To Schima" bestaat uit:

• Nikos Tsouvalas : lyra, gaida , ukelele, fluit, zang
• Michaël Braeckman : laouto , bulgari , zang
• Niels De Jongh : percussie

Nikos Tsouvalas studeert jazz aan de KASK ("Koninklijke Academie voor Schone Kunsten"), zeg maar het Conservatorium van Gent (een afdeling van de Universiteit). Hij is al van jongs af aan bezig met muziek, en daarbij focuste hij op lyra en gaida - omdat hij zijn roots heeft op Kreta en op Chios.

Michaël Braeckman studeerde Taal- en Letterkunde, specialiteit Latijn en Grieks, eveneens aan de Universiteit van Gent. Momenteel geeft hij les in Oudgrieks.

Niels De Jongh , de percussionist van het ensemble, studeert ook jazz, maar dan aan het Conservatorium van Antwerpen.

Onder de naam "Το Σχήμα" (To Schima, lett. De Vorm) besloten ze om samen de Griekse traditionele muziek van Kreta, Thracië, Pontos en de Griekse eilanden te gaan spelen. Helaas was dat vlak vóór de corona-pandemie losbarstte en de plannen moesten dus even op ijs.

Later pikten ze de draad snel weer op, en in oktober 2021 speelden ze bijvoorbeeld op het dansfeest van de vzw Kapa , het eerste na de lockdown.

Ze spelen soms ook in restaurants en zo, maar dergelijke optredens nemen wij niet op in onze "Agenda".

Het betekent wel dat ze niet zomaar aan hun proefstuk toe zijn, maar dat ze toch al wel heel wat noten op hun zang en hun instrumenten hebben.

Van straatmuzikant naar de wereldpodia in vier jaar tijd ...

Dat zou zo ongeveer de omschrijving kunnen zijn van hetgeen de " Giagkinides" ( Γιαγκίνηδες ) hebben bereikt - mits dan wel met toevoeging van een snuifje romantiek. Maar in essentie is het wel degelijk een correcte omschrijving van de weg die ze tot nog toe al afgelegd hebben.

Het begin

De geschiedenis van het duo begint in 2018, toen de twee jongens elkaar ontmoetten als eerstejaarsstudent aan de universiteit van Thessaloniki. Ze waren allebei opgegroeid in een rustig provinciestadje, en nu zochten ze hun weg in een bruisende studentenstad. Ze waren allebei al heel jong naar het conservatorium gegaan en het lag dan voor de hand dat er muziek aan te pas zou moeten komen. Maar hoe?

De ene, Panayiotis Siklafidis (Παναγιώτης Σικλαφίδης), werd geboren in Korinthe. Daar had hij eerst gitaarles willen volgen, want hij was jaloers op zijn oudere zusje die dat ook deed. Zijn ouders vonden dat geen goed idee, twee dezelfde instrumenten in de familie, en om de huiselijke vrede te bewaren stuurde ze hem richting bouzouki . Daar begon hij mee op zijn zevende, en hij speelde vooral laïka . In Thessaloniki had hij zich ingeschreven aan de faculteit bank- en financiewezen, maar hij wilde ook wel wat gaan optreden en keek dus uit naar een gitarist.

De andere, Spiros Zissis (Σπύρος Ζήσης), was naar Thessaloniki gekomen om daar verder muziek te studeren aan de universiteit. Hij is afkomstig van Alexandroupoli en hij had daar klassieke gitaar geleerd, met het bijbehorende repertoire. Maar hij vond dat hij zo langzamerhand aan wat anders toe was. Hij had toen pas de rembetika ontdekt en zocht nu iemand die bouzouki speelde om mee samen te werken.

Via gemeenschappelijke kennissen kwamen ze met elkaar in contact, en het klikte meteen.

Ze begonnen dus samen te oefenen en te repeteren, en toen ze min of meer een repertoire bij elkaar hadden, gingen ze op zoek naar een podium. Dat was snel gevonden, want er zijn heel wat clubs in Thessaloniki die ook onbekend talent een kans willen geven. Alleen staat daar natuurlijk wel wat tegenover: de inkomsten hingen af van hoeveel extra publiek ze aantrokken, en hoeveel die consumeerden. Maar niemand kende hen ... Als de uitbater dan beweerde dat de zaken die avond tegengevallen waren, dan konden ze daar natuurlijk niets tegenin brengen. Vaak werden ze dus gewoonweg helemaal niet betaald, ook al hadden ze zich nog zo uitgesloofd om de sfeer er in te krijgen.

Op een keer zei één van hun vrienden, zelf ook muzikant: "Waarom probeer je het niet gewoon op straat? Wij doen dat ook en het valt reuze mee". Eerst vonden ze dat wat gênant, en ze aarzelden. Maar toen bedachten ze dat ze eigenlijk niets te verliezen hadden en ze besloten om het een kans te geven.

In het begin was het wat moeilijk, ook al omdat ze bang waren dat de voorbijgangers zich aan hen zouden storen. Maar dat bleek dus niet het geval, wel integendeel. De reacties waren bijna unaniem positief. Mensen bleven staan om te luisteren, en stopten hen dan ook wat geld toe, niet uit medelijden maar gewoon omdat ze van de muziek genoten hadden.

Toch was het vooral het gevoel van bevrijding en opluchting dat hen deed besluiten om van de straat hun vaste podium te maken. In die clubs was er altijd wel druk geweest om het zo goed mogelijk te doen en om de uitbater tevreden te houden. Die stress was veel erger dan de slechte verdiensten zelf, want op die manier hadden ze er ook niet veel plezier meer aan. Bovendien waren ze hoe dan ook aan vaste dagen en uren gebonden, zin of geen zin. Op straat daarentegen waren ze hun eigen baas, en als ze er eens een keertje wat minder zin in hadden, dan bleven ze gewoon thuis en er was niemand die daar last van had. Niet dat zoiets vaak voorkwam, wel integendeel. Alleen al het feit dat nu zelf konden beslissen of ze zouden optreden of niet, plus de positieve reacties van het publiek, waren enorm motiverend. Ze lieten alleen maar verstek gaan als het echt de stenen uit de grond vroor, maar anders waren ze bijna altijd present, winter en zomer, dag in, dag uit. Ook de quarantaine legde hen een tijdje het zwijgen op, maar omdat ze in open lucht speelden, duurde dat niet zo heel lang.

Vanaf 2019 waren ze dus regelmatig te horen op de grote straten en pleinen van Thessaloniki: Odos Tsimiski, Platia Aristotelous, Odos Agias Sofias ... Na een tijdje investeerden ze in een mobiele geluidsinstallatie en daarmee gingen ze aan de kade staan, in de buurt van de Witte Toren en omgeving.

Het repertoire

Hun eerste opzet was geweest om rembetika te gaan spelen, en die koers zijn ze altijd blijven volgen. Van in het begin hadden ze liedjes gekozen die ze zelf graag hoorden, bekende liedjes maar ook minder bekende, en ze merkten al snel dat die ook bij het publiek in de smaak vielen.

Op zich hoeft dat niet te verbazen. Niemand kende hen nog, en in een "gewone" club komen de mensen dan op de affiche af. Als blijkt dat de muziek hen niet boeit, dan zitten ze daar en dat weegt op de sfeer. Op straat lopen die mensen gewoon door, en zo maken ze plaats voor anderen, die blijven staan omdat ze geboeid raken. Maar als er niemand is die de muziek graag hoort, dan loopt iedereen natuurlijk gewoon door en dan sta je daar voor piet snot.

Dat was dus niet het geval. Een beetje tot hun verbazing merkten ze dat hun repertoire in de smaak viel bij mensen van alle leeftijden. De ouderen kenden veel van de liedjes, en - grinniken ze - die bleven verbaasd staan omdat er daar twee jonge snaken allerlei liedjes aan het zingen waren die honderd jaar oud zijn. Maar ook de jeugd was enthousiast. Zelf denken ze dat het te maken heeft met de achtergrond van de rembetika . Die is altijd een beetje rebels geweest. Het zijn liedjes van gewone mensen die zich vaak afzetten tegen de gevestigde waarden, en dat is iets wat ook de jeugd van tegenwoordig aanspreekt, vinden zij zelf. Feit is wel dat de belangstelling voor deze "oude" en "volkse" muziek de laatste decennia inderdaad sterk toeneemt in Griekenland, niet alleen voor de rembetika trouwens, maar ook voor de laïka en de dimotika (de traditionele dorpsmuziek).

Hun repertoire omvat trouwens niet alleen de " rembetika " in de strikte zin van het woord. Ze hebben natuurlijk wel veel liedjes van Tsitsanis en Vamvakaris in het aanbod, maar ze selecteren ook uit de populaire laïka . "Ena amaksi me dio aloga" van Kostas Virvos bijvoorbeeld, of "Fouma fouma" van Christos Nikolopoulos en Takis Binis , of "Na icha to kouragio" van Akis Panou . Ze halen zelfs hun neus niet op voor de grote "hits" uit de endechna , met liedjes van Mikis Theodorakis of Manos Hadjidakis . Populaire meezingers als "Margarita margaro" passen helemaal in hun plaatje. Het zijn even zovele troeven om uit te spelen op het goede moment, in functie van het publiek en de stemming van het ogenblik. Overigens is het onderscheid tussen al die genres sowieso al flinterdun, en alles loopt vrolijk door elkaar heen. Hoofdzaak is dat het liedjes zijn die voor en door gewone mensen geschreven zijn, liedjes die gewone verhaaltjes vertellen en die geen hoog-filosofische boodschappen willen brengen. Dat is precies wat zowel de Giagkinides als hun publiek zo aanspreekt.

Het is ook interessant dat de Giagkinides hun eigen stempel drukken op de liedjes die ze brengen. Ook dat heeft met de straat te maken - en met hun muziek-technische achtergrond, waardoor ze zich met kennis van zaken konden aanpassen aan de omgeving. Ze zingen allebei, en ze wisten dus van in het begin dat ze moesten zorgen dat de liedjes bij hun stemmen pasten. Zo konden ze voluit gaan, en dat was nodig om zonder versterking boven het straatrumoer uit te komen. Om dezelfde reden sleutelen ze vaak ook een beetje aan de toonhoogte en het ritme. Zo zingen ze de meeste liedjes een heel klein beetje sneller dan gebruikelijk. Na een paar keer luisteren blijkt hun "sound" heel erg herkenbaar te zijn.

Daarnaast schrijven ze zelf ook liedjes, en in 2022 kwamen ze zelfs met hun eerste eigen album. Het heet "Άνθρωποι του δρόμου" (Anthropi tou dromou, Mensen van de straat). De titel is meer dan toepasselijk, want het is een soort verslag van hun drie jaar ervaring met het leven "achter de schermen" van de grote stad. Ze hadden op straat heel wat markante figuren ontmoet, mensen die daar werkten en soms ook woonden, of die er gewoon rondliepen en er op de één of andere manier wat meer "opvallend" uitzagen dan de anderen. Een groenteboer met zijn kraam, een straatventer, een "excentriekeling", ... Als ze dan met die mensen aan de praat raakten, dan bleek er steevast een fascinerend verhaal achter te zitten. Elk van hun liedjes vertelt over één van die ontmoetingen.

Een ander opmerkelijk aspect van de Giagkinides is hun naam zelf. Ook in Griekenland moeten de jongens daar wat uitleg bij geven, want het staat niet in de woordenboeken. Het is afgeleid van het woord γιαγκίνι (giagkini), en dat is afkomstig uit het heel eigen jargon van de rembetes , verduidelijken ze. Het komt voor in heel wat liedjes, en het verwijst naar een heel intens gevoel van smart of een vurig verlangen naar iets - natuurlijk vaak in verband met liefde en verliefdheid. "Ik heb giagkini in mijn hart", zegt zo'n liedje dan, of "je hebt een blik die me aansteekt als giagkini". . De rembetes brachten het woord mee uit Klein-Azië, en het is inderdaad afkomstig van het Turkse woord "yangın" dat letterlijk "brand" of "vuur" betekent, met de bijbetekenis van "vurige liefde".

Al bij al maakt die "ongewone" naam, in combinatie met hun heel eigen, herkenbare klank, dat de Giagkinides in Griekenland niet bepaald een groepje zijn van "dertien in een dozijn", maar dat ze integendeel een sterk "merk" zijn geworden.

Het succes

Ze merkten dat zelf ook al vrij snel.

In het begin leek het allemaal heel gewoon, min of meer dan toch. Tijdens hun optredens kregen ze niet alleen geld toegeworpen, maar vaak ook briefjes met daarop het telefoonnummer van vurige bewonderaarsters.

Maar er was duidelijk meer aan de hand. Als mensen naar hen toe kwamen om hen te feliciteren, zeiden die steeds vaker dat ze al eerder van hen gehoord hadden. Dat had veel te maken met de sociale media, waar ze zelf natuurlijk ook actief waren. Toch hadden ze niet gedacht dat het zo'n vaart zou lopen.

Dat bleek pas in de zomer van 2022. Ze wilden toen met vakantie naar Syros, en daarbij wilden ze het nuttige aan het aangename paren, door ook daar op straat enkele optredens te geven. Met de opbrengst zouden ze dan (een deel van) hun vakantie kunnen betalen, hoopten ze.

Toen hun "volgers" op Instagram daar lucht van kregen, kregen ze van overal berichtjes: als ze dan toch op pad waren, zouden ze dan ook niet hier of daar even langs willen komen? Dat deden ze inderdaad, en ze gingen naar Skiathos, Patmos, Kythnos en nog een paar andere eilanden.

Ze bleven wel met hun beide voeten op de grond - of op het dek. "We zullen wel zien wat het wordt", zeiden ze. "We hebben dan misschien wel 30.000 volgers, maar het is best mogelijk dat er helemaal niemand van hen komt opdagen". Dan is dat maar zo, voorbijgangers zouden er altijd wel zijn, wisten ze, en daar hadden ze inmiddels wel ervaring mee. Achteraf bleek dat ze zich geen zorgen hadden hoeven te maken, want er waren zowel volgers als toevallige passanten, en het werd een succes.

Hun eerste "tour" was eigenlijk meer een "werkvakantie". Alles draaide op improvisatie. Een paar keer moesten ze zelfs de nacht in open lucht doorbrengen, omdat alle kamers al verhuurd bleken toen ze er naar op zoek gingen.

Maar daarmee waren ze nu wel op het radarscherm van allerlei organisatoren verschenen. En, ook al was het volop zomer, toch ging de sneeuwbal aan het rollen - en het ging steeds sneller. De uitnodigingen stroomden binnen.

In september 2022 stonden ze op de affiche van het "Festival Rematiás" in Chalandri (bij Athene). Het werd meteen hun eerste "sold-out" concert.

Ook Miltos Paschalidis had hen opgemerkt, en hij nodigde hen uit om een paar concerten mee te spelen. Ook die waren uitverkocht (maar bij hem was dat wel wat meer gebruikelijk) en dat gaf hen natuurlijk nog meer zichtbaarheid. En in december 2022 besteedde ook Nikos Portokaloglou aandacht aan hen in zijn druk bekeken tv-programma "Mousiko Kouti". Daarin zit een onderdeel waarin een medewerker van hem, Panos Sourounis, op "onderzoek gaat" en dan verslag doet van nieuw, aanstormend talent dat hij ontdekt had. In die bewuste uitzending waren de Giagkinides aan de beurt als "ontdekking van de week".

De geschreven pers had het fenomeen ook opgepikt en ze moesten nu zowat aan de lopende band allerlei interviews geven.

In het winterseizoen van 2022-2023 traden ze op in enkele van de meest prestigieuze clubs in Athene, zoals de "Stavrós tou Notou" en de historische Kyttaro . Wat later stonden ze op het podium van de "WE" in Thessaloniki. Tussendoor gaven ze een hele reeks concerten op allerlei plaatsen in heel Noord-Griekenland.

In mei 2023 gingen ze dan opnieuw op tournee doorheen het Griekse vasteland en op de eilanden. Deels was het opnieuw een "werkvakantie", met geïmproviseerde straatconcerten, maar ze waren nu ook uitgenodigd op allerlei kleine en grote festivals.

Ze sloten de zomer af in dezelfde stijl: in juli gaven ze een groot concert op Syros - waar ze natuurlijk het feest op gang trokken met het emblematische "Frangosyriani" van Markos Vamvakaris - en in augustus waren ze opnieuw te gast op het Rematiás Festival.

Daarna was het meer van hetzelfde, maar in steeds sneller tempo. In het najaar van 2023 werden ze opnieuw gevraagd in de grote Atheense clubs, voor een reeks optredens tijdens het weekend. In november maakten ze gebruik van de tussenliggende weekdagen om twee concerten op Kreta te gaan geven. In december reisden ze kris-kras door Griekenland. De ene dag in Drama, de volgende dag in Yannena bijvoorbeeld. Dan maakten ze nog gauw even een oversteek naar Cyprus, voor twee clubconcerten in Larnaka en Lefkosia, en daags nadien waren ze weer terug in Griekenland voor een optreden in Patras.

Voor die "grote" optredens lieten ze zich versterken door twee of drie andere jonge muzikanten, die dan slagwerk leverden, of contrabas, of een tweede bouzouki , of zelfs een dwarsfluit. Een vaste bezetting hebben ze niet. "We zouden dat wel willen", zeiden ze, "maar alles gaat momenteel zo snel dat er daar gewoonweg geen tijd voor is".

De "klap op de vuurpijl" was misschien wel een uitzending van "Nychta Stasou" in november 2023, een programma op de Griekse staatstelevisie dat samengesteld en gepresenteerd wordt door Christos Nikolopoulos en Melina Aslanidou . De eregast was toen de bekende zanger Kostas Makedonas , die zelf afkomstig is van Thessaloniki. Zo'n eregast mag op zijn of haar beurt anderen uitnodigen, en Makedonas had de Giagkinides mee naar de studio gebracht. Ze mochten daar niet alleen hun verhaal doen, maar ze mochten zelf ook een paar nummers zingen. Dat programma wordt via de satelliet over de hele wereld uitgezonden en het wordt druk bekeken.

Toch zal dat niet de reden geweest zijn waarom ze enkele weken later, op 25 november 2023, een live optreden hadden bij de tegenvoeters, namelijk in ... de "Hellenic Club of Western Australia" in Perth. Daar waren zelfs zij een beetje beduusd van.

Momenteel maken ze zich op om in maart 2024 de rest van de wereld te gaan veroveren. Na Düsseldorf en Rotterdam (zie onder) passeren ze nog even in Antwerpen (10.3) en Groningen (11.3), maar dat zijn optredens in restaurants (dus in essentie ter begeleiding bij het eten) en die nemen we niet op in onze "concert-agenda". Vervolgens reizen ze door naar Engeland. Daar treden ze op in Manchester, Brighton en Londen, en misschien komt er nog meer.

Toch laten ze "de straat" niet helemaal vallen. Al bij al moeten ze daar in die drie jaar tijd zowat 500 live optredens gedaan hebben, en dat heeft hen gemaakt tot wat ze nu zijn, zeggen ze. Ze hebben dus veel te danken aan het publiek dat daar naar hen kwam luisteren. Af en toe doen ze nog eens een straatconcert, onder meer omdat ze beseffen dat niet iedereen genoeg geld heeft om een ticket te kopen voor een regulier optreden. Het vertrouwde straatrumoer helpt hen trouwens ook om de klank van een nieuw liedje goed te krijgen.

Als hen gevraagd wordt naar hun toekomstplannen, dan zeggen ze dat ze die niet maken. Het gaat veel te snel, zeggen ze, we laten het gewoon over ons heen komen. Maar stiekem hopen ze wel om ooit eens op een plein in New York te spelen, of anders is de Akropolis ook prima. Wordt dus vervolgd.

De Gentse muzikant Jonas De Rave nodigde drie Griekse vrienden uit om een workshop "Griekse traditionele muziek" te geven in De Centrale (zie hoger op deze pagina).

Na afloop blijven ze nog even napraten, en bij muzikanten betekent dat: een concert geven.

De locatie is de ENTR, op een boogscheut van De Centrale zelf.

De samenstelling is dus dezelfde als voor de workshop. Dat is:

• Agni Stasinou : zang en percussie
• Vasiliki Shoina : blokfluit, ney en zang
• Kyriakos Ioannides :gitaar en zang
• Jonas De Rave : sandouri en accordeon

Het is natuurlijk niet uitgesloten dat de deelnemers aan de workshop een muzikaal steentje zullen bijdragen ...

In elk geval beloven ze nu al een heel gevarieerd programma, met dimotika uit zowat alle streken van Griekenland: "Kreta, Lesbos, Peloponnesos, Athene, Alexandroupolis, Macedonië en meer".

Een aantal mensen in Brussel, die het bekende Griekse eiland Ikaria een warm hart toedragen, slaan opnieuw de handen in elkaar om nogmaals het "Ikaria Film and Music Festival" te organiseren.

Het is niet de eerste keer dat ze dit doen, en hun festival is inmiddels een begrip geworden in het Brusselse ontspanningsleven. Vorige edities waren regelmatig uitverkocht.

De details veranderen soms, maar het basisprincipe blijft steeds hetzelfde.

's Namiddags worden er enkele kortfilms en documentaires vertoond, die ofwel gemaakt werden door Ikariotische regisseurs, ofwel het eiland als onderwerp hebben. Allebei mag ook, natuurlijk.

's Avonds wordt er dan een feestje gebouwd met live muziek, met Ikariotische specialiteiten in allerlei vormen: er zijn er om op te eten, om op te drinken of om op (mee) te dansen.

De concrete invulling voor de editie 2024 vindt u in het kadertje hieronder.

Zoals altijd komen er ook deze keer weer enkele mensen speciaal van Ikaria naar Brussel overgevlogen om een deskundig steentje bij te dragen, waaronder een aantal regisseurs van de geselecteerde films.

Eén van de andere "vliegende specialisten" is chef-kok Nikos Koundoupis. Voor hem zal het misschien zelfs wat vakantie lijken, want op Ikaria runt hij een druk bezocht restaurant en tussendoor doet hij de catering voor reusachtige trouwfeesten met vele honderden genodigden. Als hij bij die mensen in de smaak valt, dan zal dat in Brussel allicht niet anders zijn.

De organisatoren hebben trouwens flinke voorraden aangelegd van Ikariotische wijn en andere lekkernijen.

Dan zijn er natuurlijk ook nog de muzikanten, want zonder hen zou het plaatje niet compleet zijn.

Speciaal voor dit festival werd er een orkestje gevormd dat "Faropaida" gedoopt werd. Het bestaat uit:

• Chris Lakios : viool
• Marios Boensch-Kastania : gitaar
• Eirini Tsapaliari : zang
• Frans De Clercq : bouzouki

Zij spelen op vrijdag en zaterdag de hele avond, en allicht zullen ze op zondagnamiddag, na de documentaire en het debat, ook nog in stijl (helpen) afsluiten.

Voor wat meer details over de twee middagsessies rond kortfilms en documentaires verwijzen we naar de website van de Art Base (zie onder).

De Utrechtse groep "Rebetiko Against the Machine" speelde in december 2023 het voorprogramma toen Makis Seviloglou optrad in Mezrab.

Blijkbaar is dat daar goed bevallen want zij komen nu weer terug, deze keer in een dubbelconcert met een ander trio uit Utrecht, het "Kibar Trio" .

Vermits deze "Rebetiko Against The Machine" uit Utrecht stammen, zal het ook duidelijk zijn dat ze niet mogen verward worden met hun (bijna-)naamgenoten, "Rebet Against The Machine". Die laatste groep, ook bekend als "Rebet ATM", werd al in 2002 in Griekenland opgericht. Zij hadden zich laten inspireren door de Amerikaanse indie-rock band "Rage Against The Machine" die in de jaren 1990 furore maakte. Net als die Amerikaanse "Rage ATM" rebelleert ook de Griekse "Rebet ATM" op een ludieke manier tegen de commercialisering, bij hen dan de commercialisering van de rembetika .

De Utrechtse groep heeft vooral oog voor de historische context van deze muziek en ze proberen dus ook om de sfeer van de originele opnamen van de jaren 1930 tot 1950 op te roepen.

Zij ontmoetten elkaar in 2018 of zo, tijdens hun studies aan het Utrechts Conservatorium.

Het trio "Rebetiko Against the Machine" bestaat uit:

• Ilias Konstantinidis : gitaar, zang
• Argiris Papadimitriou : baglamas , bouzouki , zang
• Giannis Leloudas : bouzouki , zang

Het "Kibar Trio" werd in 2023 opgericht door drie andere muzikanten, met weliswaar verschillende achtergronden maar met een gemeenschappelijke belangstelling voor traditionele muziek, niet alleen die van Griekenland zelf maar ook die van Oostelijke Middellandse-Zeegebied in bredere zin.

Ook zij focussen op de muziek (en de sfeer) van het interbellum, maar zij leggen zich eerder toe op de "urban folk music" van toen - zeg maar de laïka - en op de muziek van het Café Aman. Dat repertoire vullen ze aan met de muziek van de Egeïsche Eilanden en af en toe doen ze daar ook een compositie uit de klassieke Ottomaanse muziek bovenop.

De leden van dit "Kibar Trio" zijn:

• Stelios Ladopoulos : outi , bouzouki , zang
• Vasilis Papadopoulos : gitaar, zang
• Eliane van Ee : accordeon, zang

Zij nemen het eerste deel van de avond voor hun rekening.

Over de "Kosmokrators" is (bijna) alles al gezegd en geschreven, onder meer door ons op onze maart 2017 maandpagina .

Daar leest u bijvoorbeeld dat ze al in de zomer van 2016 enige deining veroorzaakten in Griekenland, waar ze hun eerste cd "Frenetika" mochten gaan voorstellen. Die kreeg toen heel wat aandacht in de Griekse media, en dat was niet in de laatste plaats te danken aan hun repertoire, dat bestaat uit bekende liedjes uit de rembetika , waarop ze dan zelfgeschreven teksten hebben gemonteerd in het Nederlands, Frans of Engels.

Zelf omschrijven ze dat zo:

Zoals bekend wil de bezetting van de Kosmokrators nogal eens wijzigen, maar de harde kern is lange tijd dezelfde gebleven. Soms wordt die aangevuld met andere goede muzikanten, in functie van hun beschikbaarheid, maar dat zou deze keer niet het geval zijn.

De bezetting zou er dan als volgt uit gaan zien:

• Frans De Clercq : zang en bouzouki
• Karsten De Vilder : zang en gitaar
• Dimi Dumo : zang en percussie

De Griekse zanger Konstantinos (Kostas) Theocharis timmert ijverig verder aan zijn weg naar het Brusselse publiek. Hij komt nu al voor de zesde keer naar de Art Base, en opnieuw wordt hij begeleid door zijn "friends".

Concreet geeft dat het volgende plaatje:

• Kostas Theocharis (Κώστας Θεοχάρης) : zang
• Andreas Mantzaris (Ανδρέας Μάντζαρης) : piano
• Frans De Clercq : bouzouki
• Nikos (Nick) Prosilias : gitaar

Met die bezetting draaide hij proef in november 2023 en dat was meteen goed voor twee uitverkochte concerten én een enthousiast publiek.

Kostas Theocharis is dan ook een man die van vele markten thuis is. Zo is hij bijvoorbeeld ook tekstschrijver en componist. Hij schrijft niet alleen voor zichzelf, maar ook voor anderen, en omgekeerd zingt hij niet alleen zijn eigen liedjes, maar ook die van anderen. In een parallel universum is hij bovendien opera-zanger.

Ook in het lichtere genre is zijn repertoire bijzonder uitgebreid: van rembetika tot endechna , met af en toe een uitstapje naar de dimotika .

Een aantal van zijn eigen liedjes leverde hij aan bekende artiesten die eerder onder "pop" geklasseerd worden, zoals Yannis Ploutarchos , Sakis Rouvás en Chrispa, maar het grootste deel van zijn eigen werk wordt toch in de rubriek " endechna " ondergebracht.

Maar toen hij in november 2018 voor de eerste keer naar de Art Base kwam, had hij toch een programma samengesteld waarin bekende liedjes van anderen centraal stonden. Dat deed hij ook voor zijn tweede optreden daar in maart 2023 .

Voor zijn optredens in november 2023 breidde hij dat nog wat verder uit. Hij ging toen grasduinen in de "klassiekers" van de endechna en de rembetika , om daar een programma mee samen te stellen onder de titel "Van Hadjidakis tot Tsitsanis ". Dit is zonder meer populaire muziek, en dat bleek dus een schot in de roos.

Deze keer houdt hij het gewoon bij "Un air de Grèce" als titel, en dat "snuifje Griekenland" is dan ongetwijfeld een vlag die de lading helemaal zal dekken.

De Griekse singer-songwriter Panos Gourgiotis komt opnieuw naar de Art Base, en opnieuw komt hij een nieuw project voorstellen.

Eigenlijk is dat niet helemaal juist, want strikt genomen is dit geen "nieuw" project: het werd al in april 2019 in Athene aan het publiek voorgesteld, en in oktober 2019 zou hij er mee in Brussel geweest zijn. Maar nu wordt het blijkbaar een nieuwe, herwerkte versie.

Het is een bijzonder project, en dat blijkt alleen al uit de titel. Die luidt "Ήλιος και μαζί βροχή" (Ilios ke mazi vrochi, te vertalen als "Zon en regen tegelijk").

Uit de toelichting, die Panos Gourgiotis er bij geeft, word je op het eerste zicht niet veel wijzer. Het is namelijk "opgedragen aan onze donkere dichters en hun vervloekte woorden" ("στους σκοτεινούς μας ποιητές και τα καταραμένα τους λόγια").

Toch is het allemaal niet echt zo zwartgallig als het misschien lijkt. Stond er daar immers ook geen sprankeltje zon in de titel?

Er komt wat licht in de duisternis als je weet dat die vier woorden de sleutelgedachte vormen van een bekend gedicht van Thanos Anestopoulos ( Θάνος Ανεστόπουλος , 1967-2016). Dat heet "Τελευταίος σταθμός" (Telefteos stathmos, Laatste halte) en het gaat inderdaad over iemand die op het punt staat zijn/haar laatste adem uit te blazen: "Het licht in mijn ogen dooft uit, al wat ik meemaakte trekt aan mij voorbij", luidt het. Er waren hoogtes en laagtes, maar je moet het nemen zoals het komt, en al bij al zijn het toch de goede momenten die het allemaal de moeite waard maken.

Het besluit is dan ook:

Vrij vertaald: "je kan het leven niet in twee aparte stukken opdelen, het is zon en regen samen, en zelfs in ruil voor een eeuwigheid zou ik er geen enkele dag van willen veranderen".

De man die dit schreef, Thanos Anestopoulos , was ook zanger en componist. In 1991 richtte hij (samen met enkele vrienden) het groepje Διάφανα Κρίνα op. Officieel staan deze "Diafana Krina" ("Transparante lelies") te boek als rockband, en dat klopt ook wel, maar ze hadden toch een ongewoon grote impact op het Griekse muzieklandschap als geheel, en soms worden ze zelfs bij de endechna ingedeeld. Dat hadden ze mede te danken aan hun sterke teksten, waarvan een groot aantal geschreven werden door Anestopoulos himself.

Hij schreef "Telefteos stathmos" in 2008, en in datzelfde jaar verscheen het op een album van "Diafana Krina" . Ze waren toen al bijna twee decennia bezig en inmiddels zo populair dat hun concerten steevast uitverkocht raakten. Het liedje zal dus allicht in het geheugen van ontelbare Griekse jongeren (en ouderen) van toen gegrift zitten.

Een jaar later kondigde de groep aan dat ze er mee stopten en Thanos Anestopoulos ging solo verder.

In 2015 kreeg hij te horen dat hij kanker had. Hij maakte het nieuws zelf bekend maar hij bleef positief en strijdvaardig. Zijn gezondheid ging snel achteruit en toch bleef hij tot op het laatst optreden. Op het einde kon hij niet meer lopen en dus liet hij gewoon een fauteuil op het podium neerzetten. Twee maanden later verloor hij dan toch de strijd. Hij was amper negenenveertig geworden.

Dat was in september 2016 en rond die tijd was Panos Gourgiotis (°1984) al een heel eind op weg met zijn eigen carrière. Uiteraard liet dat alles ook hem niet onberoerd, en het is allicht daarom dat hij in 2019 besloot om een eerbetoon te brengen aan deze "donkere dichter", en om daar meteen ook andere dichters bij te betrekken die een soortgelijke boodschap van "zon en regen" hadden gebracht. Onder hen ook een aantal "zwaargewichten" als Yorgos Seferis , Iakovos Kambanellis , Kostas Karyotakis , Nikos Kavvadias en vele anderen, op muziek gezet door heel wat bekende en minder bekende componisten.

Voor de première in Athene had Panos Gourgiotis trouwens Panayotis Berlís als "special guest" uitgenodigd. Die had van 1996 tot 2000 deel uitgemaakt van de "Diafana Krina" (als zanger en toetsenist).

Die komt niet mee naar Brussel, daar brengt Panos Gourgiotis een bewerking voor hemzelf solo met zijn gitaar.

Onder de titel "Khandan" komen zangeres Teti Kassioni en klassieke gitarist Yorgos Athanasiou samen naar Brussel met een programma dat ze zelf bij elkaar sprokkelden uit het beste wat de wereldpoëzie te bieden heeft. Op muziek gezette poëzie, wel te verstaan, want dat zou precies de betekenis zijn van "khandan": poëzie zingen.

En dat is alleszins wat ze gaan doen.

Ze kozen gedichten van vijf verschillende dichters: Charles Baudelaire, Nâzim Hikmet , Jacques Brel, Odysseas Elytis en Ilias Papakonstantinou .

Die werden op muziek gezet door Jacques Brel, Manos Hadjidakis , Mikis Theodorakis , Thanos Mikroutsikos , Manos Loizos , Dimitris Lagios, Ilias Andriopoulos, Nikos Doukas en - last but not least - door Teti Kassioni zelf.

Teti Kassioni zal de gedichten zingen in het Frans en het Grieks, op gitaar begeleid door Yorgos Athanasiou . Als toemaatje zou die er ook nog wat instrumentale intermezzo's aan toevoegen, zoals een deel van het monumentale "Nocturnal" van Benjamin Britten, één van de meest invloedrijke werken voor klassieke gitaar van de vorige eeuw.

Het is een ambitieus project, maar dat is deze mensen wel toevertrouwd. Het duo maakte in Brussel al een paar keer indruk met vergelijkbare projecten.

In januari 2019 kwamen ze met "Dans le port d'Amsterdam", een programma dat gewijd was aan het Franse chanson, maar ze hadden wel allemaal liedjes gekozen die op de één of andere manier een link hadden met Griekenland.

In april 2020 hadden ze een nieuw programma samengesteld rond "The Sound of Greek Cinema", met alweer verrassende en originele keuzes uit een enorm aanbod. Helaas strandde dat project op de klippen van de corona-pandemie.

De selectie, die ze nu maakten, stelt natuurlijk wel hoge eisen aan de vertolkers, maar als u er de biografieën op naleest die we van elk van hen schreven (en waar u met één klik op hun naam terecht komt), dan zal blijken dat er aan die voorwaarde ruimschoots voldaan is.

In de biografie van Teti Kassioni leest u trouwens ook dat ze van de gedwongen lock-down tijdens corona gebruik maakte om haar tweede album af te werken. Hiervoor zette zij zelf negen gedichten van Ilias Papakonstantinou op muziek. De sporen daarvan zullen uiteraard ook terug te vinden zijn in het programma van dit concert.

Liefhebbers van rembetika blazen verzamelen in de Art Base voor een gezellige jamsessie.

Die zou lopen van 18 tot 22 uur.

Nadat iedereen opgewarmd is, wordt het dan tijd voor de documentaire "Rebetiko Underground", gedraaid door Apostolos en George Polymeris. De oorspronkelijke bedoeling was om overal in West-Europa een soort momentopname te gaan maken van de rembetika, niet alleen van de muziek maar ook van de cultuur er omheen.

De corona-pandemie stak ook hier flinke stokken in de wielen, en voorlopig eindigt het project waar het begon: in Brussel zelf. Er zijn plannen voor een vervolg, maar voorlopig is het dus een vrij korte documentaire geworden, amper drie kwartier. Maar dat belet niet dat hij ingezonden werd naar verschillende festivals en daar al een paar keer in de prijzen viel.

Een bijkomend voordeel van deze werkwijze is dat de toeschouwers, die straks in de zaal zullen zitten, allicht een flink aantal van de acteurs van nabij zullen kennen. Misschien zelfs van heel nabij, en dat is dan (bijna) altijd leuker dan in de spiegel te kijken.

De screening staat gepland van 22 tot 22u45, en rond 23 u zou het afgelopen moeten zijn.

Wat doet een organisator die in het begin van de week bericht krijgt dat een concert met flamenco-muziek, voorzien voor de komende zaterdag, afgelast moet worden?

Als je kan terugvallen op een netwerk van getalenteerde Griekse muzikanten, dan is daar wel een mouw aan te passen. Grieken zijn nu eenmaal meesters in last-minute oplossingen. Vraag het maar aan de leden van het Olympisch Comité, die twintig jaar geleden de ene zenuwtoeval na de andere kregen omdat de voorbereidingen voor de Spelen van 2004 in Athene maar niet wilden opschieten. Ze overwogen zelfs om alles te annuleren, maar de Grieken werkten onverstoorbaar verder, en het resultaat was "the best Games ever", mét uitroepteken er achter.

Het valt nog af te wachten of het concert dat ze nu klaarstomen ter vervanging van de flamenco, eveneens "the best concert ever" zal worden, maar de ingrediënten zijn alvast aanwezig. En de koks eveneens.

Het staat al wel vast wat het zeker niet zal worden: dit wordt geen surrogaat flamenco-concert of zo.

Er wordt integendeel een heel apart concept geserveerd. De titel, zoals die eerst vooropgesteld werd, was "From Manos Hatzidakis to classical music" . Enkele uren later werd dat bijgestuurd naar "Manos Hatzidakis Tribute" , maar wij hebben toch maar de eerste versie aangehouden, want de essentie lijkt dezelfde te gaan blijven.

Het wordt kennelijk een hulde aan deze wereldberoemde Griekse componist, maar dan aangevuld met enkele andere meesterwerkjes uit de westerse klassieke muziek.

Het is een interessante benadering, want het water tussen beide werelden is inderdaad niet altijd even diep als het soms lijkt.

Manos Hadjidakis zorgde bijvoorbeeld voor deining met de historische lezing die hij in 1949 hield voor een nogal elitair Atheens publiek. Hij verdedigde daar de stelling dat een aantal werken van Vasilis Tsitsanis in muziektechnisch opzicht niet moest onderdoen voor de composities van Bach. Hadjidakis wist waar hij het over had: hij was zelf klassiek geschoold en hij gaf er ook de nodige technische argumenten bij. Toch waren zijn melomane toehoorders niet overtuigd. Dat kon ook niet, want dat paste niet in hun zelfbeeld. Zoiets was gewoonweg onvoorstelbaar - voor hen dan toch.

Dat belette niet dat Hadjidakis in zijn latere werk eveneens de "lichtere" kant opging, en zelfs wereldberoemd werd met zijn eigen meesterwerken, misschien precies omdat die toch voor een breed publiek toegankelijk waren.

Omgekeerd is het begrip "westerse klassieke muziek" zelf ook een vlag die vele ladingen dekt. Ook daar zijn er veel verschillende stromingen, de ene al wat "zwaarder" (of "lichter") dan de andere. En er zijn trouwens ook heel wat Griekse componisten die zich op westers-klassieke muziek toelegden. Vooral in het lichtere genre hadden die overigens heel wat succes: operette, tango, ... noem maar op.

Er is dus materiaal in overvloed om daar een interessant project mee op te zetten: Brahms, Vivaldi, ... noem maar op. Je moet dat materiaal alleen zien te vinden, maar dat zou hier geen enkel probleem mogen zijn.

De drie muzikanten van dienst weten daar prima de weg. Het zijn namelijk:

• Giorgios Babanis : accordeon
• Marina Petsalis : zang
• Nick Prosilias : gitaar

Zoals bekend is Nick (Nikos) Prosilias een klassiek geschoold gitarist die zich op heel veel andere stijlen toelegt, van endechna tot rembetika en nog meer.

Ook Giorgios (Yorgos) Babanis is goed thuis in de meest uiteenlopende stijlen, waaronder ook westerse klassiekers als Vivaldi of Piazzola. Voor een overzicht van zijn repertoire kunt u terecht op onze januari 2022 maandpagina omdat hij toen Nefeli Fasouli begeleidde in Brussel.

Op die zelfde maandpagina leest u ook iets over Nikos Prosilias zelf. Belangrijk in deze context is dat je bij hem ook klassieke gitaar kan leren spelen, dus hij heeft beslist een aantal partituren bij de hand die voor dit concert van pas zouden kunnen komen.

Dan is er nog de zangeres Marina Petsalis. Zij is de enige van het trio die niet professioneel met muziek bezig is, maar dat belet niet dat ze toch al vaker op het podium stond met liederen van Hadjidakis en anderen.

De jonge muzikant Nikos Tsouvalas begon twee jaar geleden met het schrijven van zijn eigen liedjes. Inmiddels heeft hij er een tiental bij elkaar, en natuurlijk droomde hij er van om die met het publiek te delen. Een muzikant zonder publiek is immers als een vis op het droge.

Om er maar meteen goed in te duiken besloot hij om zelf zijn werk op een album te zetten en het langs die weg te verspreiden.

Een titel voor het album was gauw gevonden. Het zou "Ouranos" gaan heten, Het Griekse woord "ουρανός" betekent "lucht", maar ook "hemel", en op die manier heeft het een belangrijke symbolische betekenis.

Zoals hij het zelf zegt:

Het zal duidelijk zijn dat hij er best zin in heeft, en, zoals de Engelsen zeggen, "the sky is the limit".

Zijn kaarten liggen alvast niet slecht. Hij beschrijft zichzelf als een "derde-generatie Griek in België", en ongeacht van welke kant je het benadert, Belgische Griek of Griekse Belg, overal zit er wel muziek in het plaatje, en dat al van in het prille begin.

Laten we beginnen bij de Griekse Belg. Toen hij acht jaar oud was organiseerde de plaatselijke dorpsfanfare een aantal kennismakings-sessies. De bedoeling was natuurlijk om nieuwe rekruten aan te trekken, maar de kleine Nikos wist alleen dat het met muziek te maken had en dat hij er dus naartoe wou. Na een paar sessies moesten de kinderen een instrument kiezen - als ze tenminste bij de fanfare wilden blijven. Er mee ophouden was geen optie, maar welk instrument zou het dan worden? Er waren drie mogelijkheden, en na rijp beraad koos de jongen voor de saxofoon. Die lerares vond hij namelijk de leukste van de drie.

Het was een keuze met verregaande gevolgen, want de lerares was niet alleen leuk, ze kende ook haar vak. Na een tijdje nam ze de moeder van Nikos apart. Ze had gemerkt dat de jongen erg snel overweg kon met het instrument zelf, maar dat hij ook belangstelling had voor de theorie die er achter zat en dat hij het allemaal snel oppikte. Kortom: de jongen heeft aanleg voor muziek, was haar diagnose, en het zou zonde zijn om daar verder niets mee te doen.

Hij volgde dus nog wat extra lessen, en toen het tijd was voor zijn middelbare studies koos hij voor de Kunsthumaniora Brussel, een school die secundair onderwijs combineert met een artistieke opleiding in podiumkunsten. Nikos koos voor de afdeling jazz, met piano en saxofoon als instrumenten.

De geschiedenis herhaalt zich, zo zegt men toch. In dit geval gebeurde dat inderdaad: de leraars zagen wel wat in de jongeman en hij kreeg de raad om zich in te schrijven voor het toelatingsexamen van de KASK, voluit de "Koninklijke Academie voor Schone Kunsten", zeg maar het Conservatorium van Gent (een afdeling van de Universiteit). Zo gezegd, zo gedaan, en daar studeert Nikos Tsouvalas nu dus jazz.

Tot zover het verhaal van de Griekse Belg, maar er is natuurlijk ook nog de Belgische Griek.

Daarvoor moeten we pakweg zestig jaar terug in de tijd. Ergens in het Antwerpse was er toen een volksdansfestival georganiseerd, en daar was ook een Griekse groep uitgenodigd. In die groep danste ook een Griekse jongeman. Er waren ook Vlaamse groepen, en in één daarvan danste een Vlaams meisje. Allemaal niks bijzonders natuurlijk, maar Cupido was blijkbaar ook naar de dansvoorstellingen komen kijken, want hij fladderde daar rond en ook hij had gezien dat de jongen en het meisje elkaar opgemerkt hadden. Eén welgemikt schot met zijn boog was voldoende om de Belgische geschiedenis een andere loop te geven.

Of toch alleszins de geschiedenis van de Griekse dans in België. De jongeman heette Nikos Pantazis - maar dat had u misschien al geraden - en hij bleef in Antwerpen wonen waar hij met zijn kersverse bruid een restaurantje opende. In 1964 begon hij danslessen te geven - tot in het verre Limburg toe. Hun dochter Kalitsa Pantazis kreeg ook de microbe te pakken en in 1990 werd de Griekse dansgroep Kalitsa boven de doopvont gehouden. De belangstelling was groot en al in 1994 werd beslist om de activiteiten onder te brengen in een vzw die " Kapa " genoemd werd. En dat was niet alles, want Nikos en Kalitsa konden natuurlijk niet overal tegelijk zijn en een aantal van hun beste leerlingen begonnen zelf met danslessen te geven in hun eigen buurt. Het is dan niet overdreven om te zeggen dat Nikos Pantazis de man was die zijn volk leerde dansen.

Dochter Kalitsa trouwde op haar beurt, eveneens met een Belgische Griek, en daarmee zijn we dan aangeland waar we moeten zijn, bij hun jongste zoon Nikos Tsouvalas.

Die groeide dus niet alleen op met de klanken van saxofoon, piano en jazz, maar ook met de klanken en ritmes van de Griekse traditionele muziek. Dat komt wel vaker voor in dergelijke gezinnen, ook in Griekenland zelf trouwens. Maar meestal zijn dat dan de klanken van de regio's waar de ouders hun roots hebben. In het geval van Nikos Tsouvalas zou dat dan enerzijds Smyrna en Kreta geweest zijn, via zijn grootouders langs vaderskant, en anderzijds Chios via zijn grootvader langs moederskant. Maar vanwege de danslessen was er bij hen thuis voortdurend traditionele muziek te horen van gewoonweg héél Griekenland, en dat is heel, heel veel.

Hoeft het dan te verbazen dat Nikos zich ook in die soorten muziek wilde gaan verdiepen? En is het nodig om te vermelden dat zijn ouders daar helemaal geen bezwaar tegen hadden, wel integendeel?

Concreet mocht Nikos Tsouvalas dus enkele jaren lang al zijn vakanties op Kreta doorbrengen. Ze hadden daar een lyra-speler gevonden die hem intensief onder handen wilde nemen. En als een Kretenzer "intensief" zegt ... Wekenlang zat de jongeman bijna elke dag te oefenen, uren aan een stuk.

En toen draaide de geschiedenis alweer een nieuw rondje. Die Kretenzische leraar had namelijk opgemerkt dat de jongeman niet alleen snel vorderingen maakte op de lyra , maar dat hij ook nog meer dan behoorlijk kon zingen. Ook daar werd dus werk van gemaakt.

En dan werd het zo langzamerhand tijd voor de praktijk. In België dan wel, want vakanties duren niet eeuwig.

Samen met enkele andere muzikanten, gespecialiseerd in Griekse traditionele muziek, werd er een orkestje op poten gezet onder de naam "Το Σχήμα" (To Schima, lett. De Vorm, of ook gewoon "het ensemble"). Ze zouden met vier of vijf gaan spelen, afhankelijk van hun beschikbaarheid en van het doel. Als hun werkterrein zagen ze voornamelijk de Griekse restaurants en taverna 's, met af en toe ook de Griekse dansfeesten er bij.

En toen brak de corona-pandemie los en de plannen moesten de koelkast in.

Of toch niet helemaal. Waar een wil is, is een weg, en waar er Internet is, zijn er nog meer wegen. Nikos Tsouvalas zag het alleszins niet zitten om de hele quarantaine lang te zitten niksen, en dus zocht en vond hij iemand die les gaf op de Thracische doedelzak, de gaïda , en dat via Skype.

Toen de vzw Kapa na de pandemie opnieuw de draad opnam, en in oktober 2021 weer een dansfeest organiseerde, was het To Schima dat voor de muziek zorgde. Daarna volgden er nog meer optredens in restaurants en dergelijke, maar in maart 2024 speelden ze dan toch hun eerste "echte" luisterconcert in de Art Base in Brussel. Dat was voor hen weer een heel andere ervaring, want op zo'n concert zitten de mensen keurig op rijtjes met gekruiste armen naar jou te kijken en aandachtig te luisteren.

Afgaande op de reacties van het publiek bleek dat prima te verlopen, en het concert was trouwens al van tevoren uitverkocht.

Dat zou dan betekenen dat Nikos Tsouvalas, naast een carrière in de westerse jazz-muziek, ook nog een tweede carrière zou kunnen beginnen als leider van een Grieks traditioneel orkestje.

Maar er is nog een derde piste, zijn solo-carrière als singer-songwriter, en dat is waar "Ouranos" op de proppen komt. Daar komt hij immers met zijn eigen, zelfgeschreven muziek, en dat is "nieuwe, eigentijdse muziek", zegt hij zelf.

Wat de teksten betreft ligt het relatief eenvoudig. Hij zingt uitsluitend in het Grieks. Een deel van de teksten schreef hij zelf, andere zijn gedichten van een oom van hem die hij op muziek zette.

Maar welke soort muziek wordt dat dan? Zoals bij (bijna) elke muzikant mag je verwachten dat hij daarin zijn eigen persoonlijkheid tot uitdrukking brengt, zijn eigen ervaringen en indrukken uit zijn jeugd, zijn opleiding en zijn omgeving. Het zal dan ook duidelijk zijn dat die muziek - zeker in zijn geval - niet in één hokje onder te brengen is.

Zelf wil hij zich daar ook niet al te veel over uitlaten, wat ook logisch is want dan schep je al snel bepaalde verwachtingen, en als die dan achteraf verkeerd blijken te zijn, dan is daar niemand bij gebaat.

Wat Nikos Tsouvalas wél benadrukt, dat is dat hij dit "Ouranos" project nooit had kunnen realiseren zonder de concrete hulp van een heleboel andere mensen. Alleen al voor het debuutconcert zelf zouden er niet minder dan tien muzikanten meedoen. De line-up hebben we (nog) niet doorgekregen, maar blijkbaar zijn er heel wat verschillende instrumenten vertegenwoordigd: van gaida , lyra , laouto , daouli , flogera en andere traditionele instrumenten tot ukelele, trompet, klarinet en piano - en allicht nog meer.

Er is dan maar één manier om er achter te komen wat "Ouranos" precies inhoudt, en dat is gewoon eens gaan luisteren.