Het Griekse muziekseizoen 2002-2003, mede mogelijk gemaakt dankzij het agentschap Sferra , is heel verrassend, afwisselend en vooral grensoverschrijdend. Dit is het tweede concert van de reeks. De andere concerten zijn: Rembetiki Kompania en Nikos Xydakis in oktober 2002, Tirana in januari 2003 en Lalitades in februari.

Het Smyrna Trio is geen vaste groep. Toen het trio een aantal jaren terug bij ons op het podium verscheen, bestond de groep uit Marió (zang), Kyriakos Gouventas ( viool ) en Yannis Alexandrís ( laouto , bouzouki , baglamas en zang). Tenminste zij waren het onder meer op de "Rembetika: Roots and fruits", een concertreeks die zowel in het PSK in Brussel als in Vredenburg Utrecht plaatsvond in oktober 1997. Maar ook in 1998 in de Singel in Antwerpen, waar het fenomeen "Café Aman" belicht werd. Zie hiervoor onze november '98-pagina . Klaarblijkelijk is de bezetting van dit trio door de jaren heen, of misschien voor deze gelegenheid, enigszins veranderd. Dit is iets wat in Griekenland nogal eens voorkomt, groepen en kompania 's zijn daar vaak flexibel, maar Kyriakos Gouventas , de zeer actieve vioolvirtuoos die bij ons bijna ieder traditioneel Grieks concert begeleidt, blijft er een vaste waarde van. De andere musici die het trio vertegenwoordigen zouden nu Sofia Papazoglou en Christos Tsiamoulis zijn, zo werd aangekondigd.

Zangeres Sofia Papazoglou werd op 27 juli 1972 trouwens in Brussel geboren en heeft er zes jaar gewoond, zij heeft er een perfecte beheersing van het Frans aan overgehouden. Christos Tsiamoulis is afkomstig van de Peloponnesos. Hij is zanger-componist en speelt ook outi . Hij maakt deel uit van de groep " Dynámis tou Egéou " (Egeïsche krachten), een groepje muzikanten dat traditionele Griekse muziek hoog in het vaandel draagt, en waartoe Nikos Grapsas ook behoort. (Nikos Grapsas was in november '98 ook al in de Singel in Antwerpen aan het werk te zien). Deze groep ( Dynamis tou Egeou ) was vooral actief in de tweede helft van de jaren tachtig, daarna werd het stil rond de groep. Zij zijn dit jaar aan een comeback begonnen en werkten o.m. samen met Sofia Papazoglou .

Maar ondanks de aangekondigde wisselende bezetting, bleek Yannis Alexandris uiteindelijk tóch van de partij te zijn. De stijl die het Smyrna Trio vertolkt blijft onveranderd en dat is, zoals de naam zelf aangeeft, oosters getinte Griekse muziek.

In Smyrna en Constantinopel, maar ook in andere gebieden van Oost-Europa zoals in Odessa (havenstad in de Oekraïne) en in Moldavië, in de zogeheten groot-Griekse wereld, woonden in de achttiende en negentiende eeuw nogal wat Grieken en asjkenazim-joden. De bevolking van de Klein-Aziatische stad Smyrna (het huidige Izmir) bestond begin negentiende eeuw voornamelijk uit Grieken, naast Turken, Armeniërs en joden. De opkomst van de stadscultuur in de 19de eeuw bracht met zich mee dat het culturele leven in Smyrna, net als in het toenmalige Constantinopel (Istanbul), veel rijker was dan in Athene, dat omstreeks 1850 niet veel meer was dan een dorp met nauwelijks 20.000 inwoners. Rond het einde van de 19de eeuw kende het "Café Aman" een grote bloei. Rondtrekkende, professionele muzikanten brachten er oosters klinkende muziek. In 1922, tijdens de Klein-Aziatische bevolkingsuitwisseling waarbij meer dan een miljoen Grieken gedwongen werden te verhuizen, verplaatste deze muzikale traditie zich naar Griekenland. Deze muziekstijl werd toen de " Smyrna-stijl " genoemd en was melodieus en klagerig, met viool , sandouri ( hakkebord ), kanonaki (cymbaal) en outi (oud) als meest toonaangevende instrumenten. Dit najaar is het bovendien tachtig jaar geleden dat Smyrna viel. In Griekenland worden tal van herdenkingen georganiseerd, waaronder nogal wat concerten. Dat Sofia Papazoglou en Mario daarbij prominent aanwezig zijn, spreekt haast vanzelf. Zij zijn als het ware met de Smyrna-liederen opgegroeid. Maar ook andere artiesten, die normaal een ander repertoire hebben, grijpen voor de gelegenheid terug naar de Smyrna-liederen, als eerbetoon aan deze muziekstijl die mede aan de basis ligt van vele, zo niet alle, laïka -liederen in het Griekenland van vandaag.

Op deze reeks optredens gaat het Smyrna Trio in dialoog met de Amerikaanse klezmerband Brave Old World en belichten daarmee de interactie die er reeds in de achttiende en negentiende eeuw bestond tussen Griekse en joodse muziek. Brave Old World  is een vierkoppig ensemble die klassieke muziek en jazz met Oost- en Centraal-Europese joodse muziek in het Jiddisch combineert. Zij creëerden een nieuwe stijl in de klezmermuziek, enerzijds innovatief, maar toch gestut op traditionele elementen. Heel typisch voor hun muziek zijn de hedendaagse thema's; zo zongen zij bijvoorbeeld over Tsjernobyl en de val van de Berlijnse muur. Een ander stokpaardje is muzikale communicatie. In die context onderzocht de groep de relatie tussen joodse Oost-Europese muziek en Griekse rembetika in de geroemde Smyrna-traditie. De leden van de klezmergroep zijn: Michael Alpert (violist, zanger en tekstschrijver), Alan Bern (eigenlijke bezieler van de formatie, pianist en accordeonist), Kurt Bjorling (klarinet) - maar die schijnt nu niet van de partij te zijn, in zijn plaats wordt Christian Dawid aangekondigd - en Stuart Brotman (contrabas, percussie en cimbaal).

In Gent en Antwerpen wordt dit dubbelconcert voorafgegaan door een gratis lezing in het Engels, gegeven door Martin Schwartz, Professor Near Eastern Studies aan de universiteit van Californië, Berkeley, USA. De lezing belicht de connecties tussen Jiddische klezmermuziek en Griekse muziek. Diezelfde lezing wordt op 29 november ook in Amsterdam gehouden ( zie hieronder ).

Hieronder staan de concerten van november. Voor die in december, zie onze december pagina .

Deze lezing kadert in de reeks optredens van Brave Old World en het Smyrna Trio ( zie hoger ). Indien u van plan bent een van die concerten in België bij te wonen, dan krijgt u de lezing automatisch voor het concert aangeboden. Maar niet alle zalen richten de lezing in.

De gratis lezing wordt daarom in ieder geval nog eens herhaald in Amsterdam, in samenwerking met de Leerstoelgroep Nieuwgriekse taal- en letterkunde en Byzantinologie van de Universiteit van Amsterdam. Zij wordt in het Engels gehouden door de Amerikaan Martin Schwartz, professor Near Eastern Studies aan de University of California, Berkeley, USA. Na afloop wordt u de gelegenheid geboden om tijdens een borrel wat na te praten.

Deze groep bestaat uit vijf professionele musici en speelt een uitsluitend Grieks repertoire. Zij hebben gaandeweg hun eigen stijl uitgewerkt. De groep werd onlangs uitgebreid met een vaste geluidstechnicus.

Het concert in Heule wordt als een café-chantant opgevat.

De kersverse Brusselse vzw "Romiosini, à la découverte des danses et musiques des Balkans" stelt zich tot doel de cultuur van de Balkanlanden uit te dragen. Tradities van Griekenland, Bulgarije, Albanië, ex-Joegoslavië en Turkije worden belicht door middel van muziek en dans.

De activiteiten variëren van wekelijkse danslessen, vormingscursussen, stages en workshops tot culturele activiteiten zoals concerten, dansavonden en voorstellingen. Er wordt eveneens gestreefd om evenementen te organiseren in het kader van internationale uitwisselingsprogramma's.

Tijdens het weekend van Allerheiligen organiseert "Romiosini" muziekstages van kaval ( flogera of fluit), en klarinet . Bovendien worden er ook workshops (ateliers) gegeven voor gitaar en tapan (trommel). De nadruk in deze cursussen ligt vooral op de verschillende toonaarden, op improvisatie en ritmische asymmetrie, op ornamentatie en stijl. Er wordt 6 uur per dag les gegeven en het tempo wordt aangepast aan het assimilatie- en verwerkingsvermogen van elkeen. Het maximum aantal deelnemers voor de stages is vastgelegd op 12. De workshops worden individueel begeleid of in groep, afhankelijk van het instrument.

De muziekstages worden op zaterdagavond 2 november aangevuld met een Grieks-Bulgaars dansfeest dat gratis toegankelijk is voor seminaristen. Dit dansfeest wordt opgeluisterd door dezelfde drie muzikanten die de muziekstages en workshops geven. ( Zie onder voor meer informatie).

Deze dansavond kadert in de hogervermelde muziekstages voor Balkan-instrumenten, georganiseerd door vzw "Romiosini", maar is toegankelijk voor iedereen.

De avond wordt geanimeerd door een drietal livemuzikanten gespecialiseerd in traditionele Balkan- of Oost-Europese muziek. Het betreft Isabelle Courroy, kaval ( flogera of fluit) en accordeon ; Georges Mas, klarinet , saxofoon en tapan (trommel); en Lionel Romieu, gitaar , tambouras (luit), oud (Arabische luit of outi ), trompet en tapan (trommel). Deze drie muzikanten zijn in verschillende groepjes actief, waaronder de groep Niama Kak.

Vanaf 19u tot 21u kan u er een hapje eten. Jammer genoeg geen echte Balkanspecialiteiten, maar nog exotischer... echte oosterse hapjes. Na 21u gaat de eigenlijke dansavond van start.

De op Cyprus geboren succesvolle componist Marios Tokas heeft reeds tal van gouden en platina platen op zijn actief staan. Zijn naam klinkt u misschien minder bekend in de oren, maar als u weet dat hij liederen gecomponeerd heeft voor de meeste grote laïka -stemmen in Griekenland, dan heeft u zeker al liederen van hem gehoord. De volgende namen van zangers zullen wellicht een belletje doen rinkelen: Yannis Parios, Paschalis Terzis, Tolis Voskopoulos, Dimitris Mitropanos... allemaal laïka-zangers van eenzelfde generatie die reeds tientallen jaren zeer hoog scoren in de lokale hitparades met liederen gecomponeerd door Marios Tokas. Maar ook voor Marinella en de wat jongere Stelios Dionysiou heeft hij gecomponeerd. Onlangs nog, op 2 oktober om precies te zijn, wist Marios Tokas op een speciaal concert ter zijn attentie in het Herodion in Athene vierduizend toeschouwers voor zich te winnen.

De ambassade van Cyprus, tevreden met de nakende toetreding van het eiland tot de EU, haalt hem met zijn liederen en composities naar België. De vertolkers zijn ook geen onbekenden; Paschalis Terzis is een geliefde laïka-zanger in Griekenland. Samen met Kostas Chatzichristodoulou, die reeds vele Cypriotische liederen heeft vertolkt, en Maria Alexiou zal hij een hele reeks van hits gecomponeerd door Marios Tokas zingen. Maria Alexiou heeft bij ons weten geen enkel verwantschap met Charis Alexiou , wiens naam trouwens een pseudoniem is. Maria Alexiou werkt reeds een tiental jaren samen met Marios Tokas en werkte eerder ook samen met Dimitris Mitropanos. Deze laatste heeft zij onder meer vergezeld op zijn Europese Tour in 1996. De muzikale leiding is in handen van Yorgos Payatis.

Een biografie van Marios Tokas vindt u alvast in onze rubriek " Achtergrond ". Daar vindt u ook onze eigen geschiedenis van Cyprus en een korte omschrijving van Paschalis Terzis .

Het Intercultureel en Grieks Centrum Agora in Luik organiseert opnieuw een traditionele Griekse avond met muziek van "I Ellines". Dit populaire duo werd ongeveer acht jaar geleden op vraag van de Griekse Gemeenschap opgericht. Grieken vermaken zich immers graag in de typische sfeer en dito muzikale omkadering.

Er worden Griekse specialiteiten geserveerd, er komt een grote tombolatrekking en er zullen traditionele Griekse dansen opgevoerd worden door dansgroep Terpsichore.

Het Muziekgezelschap Omonia zal liederen van een achttal bekende Griekse componisten uitvoeren en oude volksmuziek. Het programma wordt een mix van licht klassieke muziek en populaire muziek. Hetzelfde programma wordt nogmaals herhaald op 8 december in Roosendaal (zie onze december-pagina ).

Meer over dit gezelschap kan u lezen op onze oktober 2000 pagina .

De vereniging "Minos", die de Kretenzische Gemeenschap van Keulen en omstreken vertegenwoordigt, organiseert een Kretenzische dansavond. De livemuziek wordt verzorgd door Kretenzers uit Belgisch Limburg.

© Luc Pardon 2000

Nikos Gounakis

Lyraspeler Nikos Gounakis is de artiestennaam Pathiaris op het lijf geschreven. Wie al een optreden van hem heeft meegemaakt, weet immers dat Nikos vol pathos (hartstocht) lyra speelt en zingt. Nikos verblijft naar eigen zeggen slechts "tijdelijk" in België, zijn hart woont op Kreta. Maar de tijd die hij in België doorbrengt gaat niet onopgemerkt voorbij. Hij is een veelgevraagd lyraspeler op tal van feestjes en in restaurants. Een tijdje geleden trad hij zelfs regelmatig op met de luitvirtuoos Michalis Frangiadakis, die in Kreta met alle groten heeft gespeeld. (Over Michalis Frangiadakis: zie onze april '99 en februari '00 pagina's.) Deze laatste is ondertussen definitief teruggekeerd naar Griekenland en op dit dansfeest wordt Nikos Gounakis nu begeleid door Manolis Kountourakis op de laouto en Georgios Paradisis op de gitaar .

Op 7 december vertrekt Nikos naar de Verenigde Staten. Hij zal er spelen in Ohio en in New York.